PL-2025: Country Fiche

Table of Contents

  1. Introduction
  2. State of Play
    1. Coordination
    2. Functioning and coordination of the infrastructure
    3. Usage of the infrastructure for spatial information
    4. Data Sharing Arrangements
    5. Costs and Benefits

Introduction

Dyrektywa INSPIRE określa minimalne warunki interoperacyjnego udostępniania i wymiany danych przestrzennych w całej Europie jako część Europejskich Ram Interoperacyjności oraz planu działania w obszarze e-administracji, który przyczynia się do realizacji Agendy Jednolitego Rynku Cyfrowego. Art. 21 Dyrektywy INSPIRE określa podstawowe zasady monitorowania i sprawozdawczości. Bardziej szczegółowe przepisy wykonawcze dotyczące monitorowania i sprawozdawczości INSPIRE zostały przyjęte jako DECYZJA KOMISJI w zakresie monitorowania i sprawozdawczości INSPIRE z dnia 19 sierpnia 2019 r. Niniejsza karta informacyjna podkreśla postępy Polski w różnych obszarach wdrażania INSPIRE i przedstawia perspektywy planowanych działań na rzecz dalszego wdrażania Dyrektywy INSPIRE.

State of Play

Opinia wysokiego szczebla na temat zarządzania, stosowania i wpływu Dyrektywy INSPIRE w Polsce. Bardziej szczegółowe informacje są dostępne w bazie wiedzy INSPIRE. Treść rozdziału jest przedstawiona według 5 kryteriów: • [Skuteczność] Jak skuteczny jest proces wdrażania INSPIRE i osiąganie celów; postępy, luki, jakie czynniki miały wpływ na proces i dlaczego cele nie zostały jeszcze osiągnięte w odniesieniu do dostępności usług, interoperacyjności danych, współdzielenia, przeszkód w zakresie polityki danych. • [Efektywność] Koszty (liczby lub trudności w ich ocenie); korzyści (jakościowe lub ilościowe), które są już widoczne. • [Znaczenie] Czy w dalszym ciągu istotne jest dla krajowej infrastruktury informacji przestrzennej zapewnienie interoperacyjności danych, usuwanie przeszkód w udostępnianiu danych, wspieranie współpracy między służbami publicznymi, wykorzystanie międzysektorowego zapotrzebowania przez administrację elektroniczną, modernizacja administracji publicznej itp.; wsparcie udzielane przez instytucje krajowe na realizację wdrożenia. • [Spójność] Wewnętrzna spójność przepisów INSPIRE wynikająca z wdrożenia; aplikacje transgraniczne; spójność z innymi politykami krajowymi i unijnymi. • [Wartość dodana UE] Poprawa transgranicznego zarządzania i wykorzystania danych w UE; wykorzystanie do monitorowania środowiska i sprawozdawczości, wykorzystanie dla i z danymi z programu Copernicus; wykorzystanie międzysektorowe.

Coordination

National Contact Point

Coordination Structure & Progress:

Coordination structure

Polska struktura koordynacyjna w latach 2016-2020 uległa zmianie. Od 15 listopada 2019 r. za proces koordynacji działań w obszarze IIP odpowiadał minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, od 7 października 2020 do 27 października 2021 r. Minister Rozwoju, Pracy i Technologii, a od 27 października 2021 r. odpowiada Minister Rozwoju i Technologii.

Struktura zorganizowana jest hierarchicznie i obejmuje: • Koordynatora całej infrastruktury - Ministra Rozwoju i Technologii (będącego ministrem właściwym do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa), który wykonuje swoje zadania przy pomocy Głównego Geodety Kraju (GGK) i Rady Infrastruktury Informacji Przestrzennej (IIP). • 12 organów wiodących odpowiedzialnych za 34 tematy danych - ministrowie i szefowie urzędów centralnych. • Organy prowadzące publiczne rejestry zawierające dane przestrzenne objęte infrastrukturą. • Minister odpowiedzialny za budownictwo, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne oraz mieszkalnictwo pełni funkcję koordynatora wszystkich zadań związanych z IIP, które wykonuje przy pomocy GGK. Ponadto, GGK odpowiada za rozwój i utrzymanie geoportalu, będącego centralnym punktem dostępu do zbiorów danych i usług oraz prowadzi publiczny rejestr zbiorów danych przestrzennych i usług objętych infrastrukturą, przydzielając jednolite identyfikatory. Rada Infrastruktury Informacji Przestrzennej współpracuje z ministrem, działając jako organ opiniodawczo-doradczy. Rada IIP może przedstawiać inicjatywy dotyczące poprawy infrastruktury pod względem organizacyjnym i technicznym oraz w celu rozszerzenia jej zakresu. • Organy wiodące, w tym ministrowie i szefowie urzędów centralnych, są odpowiedzialni za przygotowanie zbiorów danych w ramach swoich kompetencji. Odpowiadają za integrację i harmonizację zbiorów danych w celu osiągnięcia interoperacyjności. Ponadto, ponoszą wspólną odpowiedzialność za tworzenie, rozwój i funkcjonowanie infrastruktury oraz za monitorowanie i sprawozdawczość w odniesieniu do jej rozwoju i funkcjonowania. • Organy rządowe i organy samorządu terytorialnego uczestniczą w tworzeniu IIP, pod warunkiem, że posiadają rejestry publiczne zawierające zbiory danych przestrzennych dotyczące co najmniej jednego z tematów, o których mowa w załączniku do ustawy o IIP. Ponadto, organy administracyjne wdrażają rozwiązania techniczne zapewniające interoperacyjność zbiorów danych przestrzennych i usług oraz harmonizację zbiorów danych.

Coordination structure in Poland

Progress

o W okresie sprawozdawczym 2016-2018, organy wiodące zobowiązały się do dalszej budowy IIP. Podjęto inicjatywy mające na celu wzmocnienie współpracy między organami wiodącymi i pozostałymi organami administracji publicznej. Dobrym przykładem współpracy jest cykliczny dokument strategiczny zatytułowany “Program Budowy Infrastruktury Informacji Przestrzennej”, który został zaktualizowany w latach 2016-2017. Wśród innych inicjatyw znalazły się: szkolenia w zakresie tworzenia potencjału, dalsza identyfikacja zbiorów danych środowiskowych, harmonizacja danych przestrzennych (Główny Inspektor Ochrony Środowiska - urządzenia do monitorowania środowiska, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska – tematy: obszary chronione, strefy zagrożenia naturalnego, siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne, rozmieszczenie gatunków), promocja środowiskowych danych przestrzennych i ich wykorzystania na cyklicznych konferencjach „Środowisko Informacji”, opracowanie konkretnych przypadków użycia np. “Informatyczny System Osłony Kraju (ISOK) przed nadzwyczajnymi zagrożeniami”. o Wśród najczęściej spotykanych i identyfikowanych trudności w zakresie wdrażania dyrektywy INSPIRE znajdują się złożone i trudne do zrozumienia przepisy wykonawcze i specyfikacje techniczne. Ponadto, dużym wyzwaniem jest również ocena prawidłowości wdrożenia i zgodności z wytycznymi INSPIRE, w szczególności w zakresie harmonizacji danych, w tym prawidłowe wykonanie tych prac przez wykonawców zewnętrznych. Należy jednak zauważyć, że pomimo tych trudności, w ostatnich latach Polska poczyniła znaczne postępy w przygotowywaniu zgodnych z INSPIRE zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych (łącznie z Załącznikiem III - takich jak mapy występowania gatunków inwazyjnych, danych o rozmieszczeniu siedlisk i gatunków, ewidencja pożarów lasów za lata 2007-2019, populacja, jednostki statystyczne lub urządzenia do monitorowania środowiska). W 2020 r. w ramach zakończonego w GIOŚ projektu pn. „Utrzymanie i rozwój węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE oraz dostosowanie zasobów danych GIOŚ do wymagań dyrektywy INSPIRE wraz z warsztatami”, w zakresie urządzeń do monitorowania środowiska oraz w odniesieniu do innych tematów INSPIRE, dla których zidentyfikowano zbiory danych przestrzennych, tam gdzie to było wykonalne, przeorganizowano i opublikowano zharmonizowane zbiory danych przestrzennych za pomocą usług sieciowych WMS, WFS, SOS i ATOM. W 2020 r. szczególny nacisk położony został na spełnienie wymagań dot. interoperacyjności, kontynuację procesu harmonizacji, aktualizacji zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych, metadanych, aktualizacji metadanych, w tym wprowadzenia słów kluczowych wskazujących na priorytetowe zbiory danych, opublikowanie metadanych oraz poprawę dostępności do zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych za pośrednictwem usług pobierania. Dostęp do zasobów GIOŚ w ramach nowego węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE zapewniony jest m.in. poprzez następujące adresy: https://inspire.gios.gov.pl/portal, https://inspire.gios.gov.pl/imap, https://inspire.gios.gov.pl/geonetwork, https://inspire.gios.gov.pl/portal/uslugi-sieciowe. Należy podkreślić, iż nowopowstały węzeł GIOŚ INSPIRE zastąpił w pełni dotychczas funkcjonujące rozwiązania. Obecnie produkcyjnie wdrożony został nowy katalog metadanych, nowa aplikacja mapowa, nowy portal informacyjny oraz szereg nowych dodatkowych funkcjonalności. Ponadto dla zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych GIOŚ, mających związek ze sprawozdawczością w zakresie środowiska, zaktualizowano metadane z uwzględnieniem słów kluczowych określonych rejestrze KE http://inspire.ec.europa.eu/metadata-codelist/PriorityDataset/. Wykonanie prac w zakresie metadanych i wprowadzenie słów kluczowych dla oznaczenia priorytetowych zbiorów danych było efektem zmian wprowadzonych do Decyzji Wykonawczej Komisji (UE) 2019/1372 z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie monitorowania i sprawozdawczości. Metadane dla opublikowanych za pomocą usług sieciowych zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych Państwowego Monitoringu Środowiska i dot. Krajowego Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (PRTR), zawierających słowo kluczowe wskazujące, że zbiór danych przestrzennych jest wykorzystywany do celów sprawozdawczości na mocy przepisów w zakresie ochrony środowiska dostępne są w przeglądarce Komisji Europejskiej pod adresem https://inspire-geoportal.ec.europa.eu/results.html?country=pl&view=details&legislation=all. W 2021 r. w GIOŚ kontynuowano harmonizację zasobów danych w zakresie tematu INSPIRE „obiekty produkcyjne i przemysłowe”. W infrastrukturze GIOŚ opublikowano zharmonizowany zbiór danych przestrzennych pn.: Zakłady stwarzające zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (SEVESO), dla którego przygotowano usługę przeglądania i pobierania (ATOM). Metadane dla tego zbioru i usług danych przestrzennych dostępne są z poziomu katalogu metadanych GIOŚ, katalogu krajowego, jak i katalogu GEOPORTAL INSPIRE KE. Należy nadmienić, że zasób ten jest możliwy również do wyszukania z poziomu przeglądarki KE „Priority Data Sets - EU & EFTA Country overview” w zakresie dziedziny „Industrial accidents”. Podobnie jak w przypadku innych metadanych GIOŚ wprowadzono do metadanych opisujących ten zbiór słowa kluczowe umożliwiające odnalezienie go w wykazie zasobów odnoszących się do środowiska, które podlegają sprawozdawczości środowiskowej. Ponadto kontynuowano prace dotyczące aktualizacji zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych. Tam, gdzie to było możliwe węzeł infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ został zasilony o nowe dane. W 2022 r. w GIOŚ w miarę możliwości kontynuowano prace w zakresie utrzymania i rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej, w tym dotyczące aktualizacji zharmonizowanych zbiorów i usług danych przestrzennych oraz metadanych. Podobnie jak w poprzednim roku przedstawiciele GIOŚ czynnie uczestniczyli w szkoleniach organizowanych przez MKiŚ dotyczących tematyki INSPIRE. Na podstawie zawartych porozumień (pomiędzy MKiŚ a GIOŚ) korzystano ze wsparcia eksperckiego na potrzeby realizacji wybranych prac powiązanych z INSPIRE. Na podstawie tych prac w 2022 r. w węźle infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE opublikowano za pomocą usług sieciowych zharmonizowane zbiory danych przestrzennych i metadane dotyczące zbiorów sprawozdawanych do Komisji Europejskiej (KE) za lata 2013-2018 na podstawie art. 12 dyrektywy ptasiej i art. 17 dyrektywy siedliskowej. Zbiory te zostały dostosowane do schematów dla dwóch tematów INSPIRE Rozmieszczenie gatunków oraz Siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne: W ramach tych działań powstały zbiory: „Rozmieszczenie gatunków ptaków 2013-2018 (Art. 12 Dyrektywa ptasia)”, „Rozmieszczenie gatunków 2013-2018 (Art. 17 Dyrektywa siedliskowa)”, „Rozmieszczenie gatunków wrażliwych 2013-2018 (Art. 17 Dyrektywa siedliskowa)”, „Rozmieszczenie typów siedlisk 2013-2018 (Art. 17 Dyrektywa siedliskowa)” i „Zasięg typów siedlisk 2013-2018 (Art. 17 Dyrektywa siedliskowa)”. W 2022 r. podejmowano kolejne działania w zakresie publikacji wybranych zbiorów GIOŚ poprzez usługę pobierania OGC API Features. Usługa ta wykorzystuje interfejs OGC API Features w wersji 1.0. W ramach tej usługi udostępniono część zbiorów Państwowego Monitoringu Środowiska, PRTR, SEVESO. Ponadto poprzez usługę pobierania OGC API Features udostępniono również ww. wybrane zbiory zharmonizowane w 2022 r. w zakresie odnoszącym się do tematów Rozmieszczenie gatunków oraz Siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne. W 2023 r. w GIOŚ, podobnie jak w latach ubiegłych, kontynuowano prace w zakresie utrzymania i rozwoju węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE, w tym, tam gdzie to możliwe zaktualizowano zharmonizowane zbiory danych przestrzennych oraz metadane. W ramach geoportalu GIOŚ INSPIRE (aplikacji mapowej) w zakresie zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych dotyczących monitoringu pól elektromagnetycznych dokonano zmian w wizualizacji tego zasobu w związku ze zmianami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 15 grudnia 2020 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Jednocześnie w ramach geoportalu GIOŚ INSPIRE uzupełniono zakres prezentowanych zasobów o zharmonizowane zbiory danych przestrzennych dotyczące zbiorów danych przestrzennych sprawozdawanych do Komisji Europejskiej (KE) za lata 2013-2018 na podstawie art. 12 dyrektywy ptasiej i art. 17 dyrektywy siedliskowej. o W przypadku Polski szczególnym wyzwaniem jest koordynacja planowania przestrzennego (zagospodarowanie przestrzenne) z udziałem 2477 gmin, które są kompetentnymi władzami lokalnymi przechowującymi potencjalne dane dla tematu zagospodarowanie przestrzenne. W dniu 31 października 2020 roku weszły w życie regulacje prawne porządkujące proces cyfryzacji planowania przestrzennego w Polsce. Wraz z nimi wprowadzony został obowiązek tworzenia i prowadzenia jednolitych zbiorów danych przestrzennych dla aktów planowania przestrzennego (APP) w temacie „zagospodarowanie przestrzenne”, o którym mowa w rozdziale 3 pkt 4 załącznika do ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej. W przepisach wskazanych w rozdziale 5a ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym zdefiniowano podstawowy (minimalny) wymagany zakres zbiorów danych, natomiast w rozporządzeniu w sprawie zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego (Rozporządzenie APP) określono krajowy standard ich tworzenia. Zgodnie z przyjętymi regulacjami zbiory danych są tworzone, prowadzone, w tym aktualizowane i udostępniane przez właściwe organy administracji (poziom samorządów regionalnych oraz lokalnych) osobno dla każdego typu aktu planowania przestrzennego, a nie jak dotychczas dla każdego aktu. Wprowadzona zmiana, ograniczając liczbę zbiorów w temacie 3.4 „zagospodarowanie przestrzenne”, ułatwia ewaluację postępów wykonywania dyrektywy INSPIRE. o W 2023 roku na mocy ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1688) dokonano znacznego rozszerzenia dotychczas obowiązujących regulacji dotyczących cyfryzacji planowania przestrzennego. Zgodnie z nimi od 24 września 2023 roku : o do rodzajów APP, dla których tworzy się dane przestrzenne, dodano plan ogólny gminy, tworzący czwarty typ zbioru, oznaczany kodem „POG”, o dla zbioru danych „MPZP” dodano dane dla zintegrowanych planów inwestycyjnych, o zakres danych przestrzennych dla APP jest różny w zależności od typu aktu planowania przestrzennego - dane przestrzenne dla planu ogólnego gminy obejmują szerszy zakres informacyjny niż dane dla pozostałych aktów. Nowe regulacje prawne zakładają znaczące rozszerzanie zakresu cyfryzacji planowania przestrzennego. Plan ogólny gminy jest pierwszym rodzajem prawa miejscowego, dla którego zrezygnowano z prezentowania ustaleń w tradycyjnej formie tj. treści uchwały w formie dokumentu wraz z rysunkiem w postaci załącznika. Ustalenia planu ogólnego określa się obecnie wyłącznie w formie ustandaryzowanych danych przestrzennych, które stanowią treść normatywną dokumentu. W związku z opisywaną zmianą regulacji w zakresie tworzenia zbiorów danych przestrzennych dla aktów planowania przestrzennego oraz opisujących je metadanych zaktualizowano Rozporządzenie APP - rozporządzenie w nowym brzmieniu weszło w życie 22 listopada 2023 r. Aktualizacja objęła m. in. zdefiniowanie atrybutów i list kodowych dla planu ogólnego. o Równolegle z aktualizacją regulacji prawnych Ministerstwo Rozwoju i Technologii rozwijało serwis internetowy: https://www.gov.pl/web/zagospodarowanieprzestrzenne. W 2023 r. w serwisie opublikowano zaktualizowane materiały o charakterze wytycznych technicznych, m.in.: o wersje 2.0 schematów aplikacyjnych UML i GML dla zbiorów danych APP , o wersje 2.0 przykładowych plików danych GML dla APP . Równolegle prowadzono prace nad nową wersją (2.0) dokumentu specyfikacji danych „Planowanie przestrzenne”, który będzie stanowił szczegółowy opis zestawów danych wraz z dodatkowymi informacjami, przedstawiającymi sposoby tworzenia, dostarczania oraz wykorzystywania zbiorów danych przez inne podmioty. Aktywnie współpracowano z uczestnikami cyfryzacji planowania przestrzennego – pracownicy Ministerstwa Rozwoju i Technologii brali udział w konferencjach i spotkaniach , które stanowiły podstawę do rozbudowy serwisu, w tym sekcji Baza wiedzy. Uzupełniano ją o materiały instruktażowe prezentowane podczas webinariów – prezentacje szkoleniowe w 2023 r. poświęcone były w szczególności edukacji w zakresie tworzenia danych APP dla planu ogólnego gminy. Jednocześnie rozszerzana jest sekcja: pytania i odpowiedzi – tak, aby treści zawarte w tej części serwisu przedstawiały nowy stan prawny w zakresie cyfryzacji planowania przestrzennego. o W 2023 r. kontynuowano działania wspierające samorządy w tworzeniu zbiorów danych przy pomocy ogólnodostępnych, bezpłatnych i otwartych narzędzi geoinformatycznych. W ramach prac nad opracowaną i udostępnioną w 2020 r. nieodpłatną wtyczką do programu QGIS - Wtyczka APP, która wspomaga tworzenie danych przestrzennych dla aktów planowania przestrzennego, zbiorów APP oraz metadanych. Zgodnie z przepisami obowiązującymi oddano do użytku nową eksperymentalną wersję wtyczki 2.0 wraz z jej późniejszymi aktualizacjami. Opublikowana Wtyczka APP 2 pozwala m.in. na tworzenie danych projektowych, w tym danych tworzonych w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia planu ogólnego gminy. W celu umożliwienia weryfikacji poprawności utworzonych danych przestrzennych w sposób jak najbardziej przystępny dla odbiorcy w 2023 r. uruchomiona została nowa, znacznie rozbudowana, wersja walidatora danych planistycznych (oddanego do użytku 31 maja 2021 r.). Zmiana jest na tyle istotna, że zmieniona została nazwa narzędzia – obecna nazwa to Przeglądarka danych planistycznych . Przeglądarka danych planistycznych, tak jak wcześniejszy walidator, pozwala na weryfikację plików tworzonych dla pojedynczego aktu planowania przestrzennego, zbioru danych przestrzennych oraz metadanych opisujących zbiór wraz z możliwością wygenerowania raportu o błędach w formie pliku tekstowego. W nowej wersji aplikacji, bez używania dodatkowego oprogramowania, możliwy jest podgląd zawartości poprawnie sprawdzonego pliku, w tym granicy w postaci wektorowej. Granice można przeglądać na tle dostępnych za pomocą zewnętrznych usług sieciowych działek ewidencyjnych i ortofotomapy. W podglądzie zaawansowanym można między innymi zmienić sposób kolorystyki granic oraz podkład. Nową funkcjonalnością jest również możliwość wygenerowania i pobrania raportu ze strukturą przeglądanego pliku w formacie PDF. Aktualne prace dotyczą przeglądarki z uwzględnieniem planu ogólnego gminy. Walidacje są znacznie rozszerzone, uwzględniają zarówno weryfikację topologiczną (geometrii) jak i merytoryczną (atrybutów). o W celu ujednolicenia oznaczeń, nazewnictwa, standardów oraz sposobu prezentacji graficznej danych przestrzennych dla planu ogólnego opracowano rozporządzenie w sprawie projektu planu ogólnego gminy, dokumentowania prac planistycznych w zakresie tego planu oraz wydawania z niego wypisów i wyrysów (Dz.U. 2023 r. poz. 2758). Rozporządzenie weszło w życie 23 grudnia 2023 r., z wyjątkiem zapisów w zakresie Rejestru Urbanistycznego, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. o Dalszy rozwój cyfryzacji planowania przestrzennego w Polsce zgodnie ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1688) obejmie: o od 1 stycznia 2025 r. rozszerzenie zakresu danych przestrzennych dla planu miejscowego o lokalizację przestrzenną terenów o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania oraz linii zabudowy w postaci wektorowej; o od 1 stycznia 2026 r. uruchomienie Rejestru Urbanistycznego prowadzonego w systemie teleinformatycznym. Rejestr będzie stanowił wiarygodne i aktualne źródło informacji i danych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, w tym zbiorów danych przestrzennych, zachowując zarówno interoperacyjność systemu, jak i interoperacyjność gromadzonych w nim zbiorów. Utworzenie jednego, centralnego źródła danych i informacji ma na celu ułatwienie partycypacji społecznej, podniesienie efektywności zarządzania przestrzenią oraz zapewnienie transparentności procedur planistycznych. Ogólnodostępność danych gromadzonych w Rejestrze będzie zapewniona m.in. poprzez udostępnianie ich bezpłatnie za pomocą usług sieciowych. o Wszystkie prowadzone prace zarówno legislacyjne jak i operacyjne są spójne z przepisami wykonawczymi dyrektywy INSPIRE, dzięki czemu osiągnięcie interoperacyjności pozostaje działaniem technicznym (mapowanie danych). [Skuteczność] o W 2021 r. kontynuowano aktualizację istniejących metadanych lub opracowano nowe zgodnie z wytycznymi technicznymi w wersji 2.0. Metadane są publikowane za pośrednictwem usług wyszukiwania CSW – jednostki utrzymują własne katalogi metadanych sfederowane z katalogiem krajowym utrzymywanym przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii (GUGiK). o W 2020 roku GUGiK zaktualizował metadane zbiorów i usług do wersji 2.0. Zaktualizowano również capabilities usług w zakresie łączenia do metadanych zbiorów i usług oraz usługi dla wybranych tematów. Kontynuowano również prace dotyczące aktualizacji danych INSPIRE. o W 2021 roku GUGiK w ramach zadań m.in. zharmonizowano i opublikowano dane przestrzenne dla 5 tematów z aneksów I i II. Wielokrotnie zaktualizowane dane publikowane dla 4 tematów z aneksu I. Wspólnie z Organami Wiodącymi poprawiono zgodność wszystkich publikowanych metadanych w katalogu INSPIRE z wytycznymi 2.0. Poprawiono błędy infrastruktury technicznej GUGiK ujawnione podczas przygotowania monitoringu za rok 2020. o W 2022 r. prace były kontynuowane. Ponadto dla Bazy Danych Obiektów Topograficznych BDOT10K (główne źródło zasilania tematów INSPIRE przypisanych GGK) w 2022 r. Główny Geodeta Kraju zlecił aktualizację BDOT10k dla 85 powiatów. Z końcem roku 2022 r. zakończono realizację umów na aktualizację bazy danych obiektów topograficznych (BDOT10k) dla 68 powiatów, pozostałych 17 umów podpisanych w 2022 r. kontynuowano w pierwszym kwartale 2023 r. o Ponadto, Główny Geodeta Kraju mając na uwadze zapewnienie wysokiej jakości i aktualności danych przestrzennych, corocznie podejmuje również działania mające na celu aktualizację kluczowych rejestrów geodezyjnych, stanowiących dane referencyjne dla innych rejestrów i zasilających usługi IIP. GGK opracował wieloletnie plany pozyskiwania i aktualizacji danych bazy zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu.

Functioning and coordination of the infrastructure

• Ustawa o IIP określa zasady tworzenia i funkcjonowania infrastruktury danych przestrzennych w Polsce, która obejmuje wszystkie szczeble administracji publicznej i służy wszystkim użytkownikom informacji przestrzennej w kraju i na terenie WE. W ramach infrastruktury można podejmować inicjatywy w zakresie tworzenia infrastruktury regionalnej, lokalnej i tematycznej, pod warunkiem zapewnienia ich interoperacyjności i zgodności z przepisami wdrażającymi dyrektywę INSPIRE oraz ustawę o IIP. • W roku 2016 opracowany został program budowy infrastruktury informacji przestrzennej (IIP) na kolejne lata, uwzględniający utrzymanie i dalsze aspekty współpracy z instytucjami edukacyjnymi. Program ten był sukcesywnie realizowany przez właściwe organy wiodące. Dokument ten został opracowany wspólnie przez 12 wiodących organów określonych w ustawie o IIP w celu przygotowania programów wdrożeniowych w ramach ich odpowiednich kompetencji. [Spójność]. • Organy administracji są odpowiedzialne za publiczne rejestry odpowiadające tematom danych przestrzennych INSPIRE. • Rolę koordynacyjną dla określonych tematów danych przestrzennych odgrywają Organy wiodące, które nie zawsze są producentami danych i najczęściej nadzorują realizację tych zadań przez inne organy administracji lub inne instytucje/podmioty. • Użytkownikami IIP są obywatele, przedsiębiorstwa i administracja publiczna w różnym zakresie i na różnych zasadach określonych w IIP oraz przepisach regulujących zasady dotyczące rejestrów publicznych w kraju. • Geoportal IIP (http://www.geoportal.gov.pl) jest opracowywany i utrzymywany przez Głównego Geodetę Kraju jako centralny punkt dostępu do sieci usług związanych ze zbiorami i usługami danych przestrzennych. • Metadane udostępniane za pośrednictwem krajowej usługi wyszukiwania są cyklicznie pobierane przez serwer katalogowy geoportalu INSPIRE. [Skuteczność]. • W roku 2024 opracowany został Plan funkcjonowania i rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej na lata 2024-2026 wspólny dokument organów wiodących przedstawiający plany w zakresie IIP oraz działania wspierające jej rozwój w latach 2024-2026. • Ponadto w 2024 r. na potrzeby danych wysokiej wartości utworzono nową instancję katalogu metadanych - https://mapy.geoportal.gov.pl/wss/service/HVDcsw/guest

Usage of the infrastructure for spatial information

• Wszystkie organy wiodące zgłaszają, że korzystanie z usług danych przestrzennych oferowanych za pośrednictwem infrastruktury informacji przestrzennej stale rosło w okresie 2016-2024 r. [Znaczenie]. • Odnotowuje się wysokie zapotrzebowanie na dane przestrzenne. Z serwisu widok.gov.pl (korzystającego z rozwiązań google analytics) wynika, że z geoportalu krajowego (www.geoportal.gov.pl) skorzystało w roku 2020 ok. 5,48 mln użytkowników, co daje serwisowi czwarte miejsce wśród portali utrzymywanych przez administrację publiczną w Polsce. W 2021 roku liczba odwiedzin geoportalu krajowego wzrosła do blisko 10 mln użytkowników. • Organy wiodące zapewniają społeczeństwu wiele aplikacji służących konkretnym przypadkom użytkowania (obszary chronione, występowanie gatunków inwazyjnych, urządzenia do monitorowania środowiska, sytuacja prawna budynków, ośrodki turystyczne, Portal Geostatystyczny, Centralna Baza Danych Geologicznych z Portalem i szeregiem specjalistycznych aplikacji (aplikacja GeoLOG, Portal mapowy Geologia), w tym także mobilnych, Centralna Baza Danych o Zabytkach wraz z portalem mapowym Narodowego Instytutu Dziedzictwa i portalem Zabytek.pl. Portale i aplikacje Centralnej Bazy Danych Geologicznych w 2022 r. odwiedziło 375 tys. użytkowników w trakcie ponad 990 tys. sesji, a w 2024 roku CBDG odwiedziło 403 tys. użytkowników w trakcie ponad 1,22 miliona sesji. Z semantycznych metadanych PIG-PIB w 2024 roku korzystało 14 tys. użytkowników. W zakresie portalu GIOŚ INSPIRE (korzystającego z rozwiązań Google Analytics) odnotowano ok. 900 tys. odwiedzin tego serwisu w okresie 2014-2021. W roku 2021 odnotowano ok. 32, 5 tys. odwiedzin. Należy zaznaczyć, że portal ten zawiera zasoby głównie w temacie urządzenia do monitorowania środowiska. W 2022 r. odnotowano niewielki spadek odwiedzin portalu GIOŚ INSPIRE (ok. 30 200 odwiedzin). Statystyki odwiedzin portalu GIOŚ INSPIRE w 2023 r. były na zbliżonym poziomie (30 315 odwiedzin). • Na poziomie krajowym została udostępniona zbiorcza usługa WMS „Krajowa Integracja Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego”, integrująca dane planistyczne udostępniane przez samorządy lokalne, która w 2021 roku została wywołana blisko 113 mln razy, w 2022 r. 112 mln, 2023 r. 126 mln, 2024 r. 120 mln.

• W roku 2018 Główny Urząd Geodezji i Kartografii utworzył usługi związane z udostępnianiem danych ewidencji gruntów i budynków z zasobów powiatowych. Przedmiotowe usługi to: o KIEG – (Krajowa Integracja Ewidencji Gruntów) usługa zapewniająca możliwość wygenerowania mapy ewidencji gruntów i budynków dla dowolnego obszaru kraju. Usługa KIEG integruje powiatowe usługi WMS ze wszystkich 380 jednostek szczebla powiatowego, w których prowadzona jest ewidencja gruntów i budynków. W roku 2020 usługa KIEG uzyskała ponad 2,14 mld wywołań, co w stosunku do liczby wywołań z roku 2019 stanowi wzrost o ponad 40 %. Natomiast w 2021 roku usługę wywołano 2,77 mld razy. W latach 2022 oraz 2023 wykorzystanie usługi ustabilizowało się osiągając odpowiednio 2,45 oraz 2,64 mld zapytań. W roku 2024 usługę KIEG wywołano 3 mld. Miesięcznie liczba wywołań usługi KIEG przekracza średnio 200 mln. Usługa posiada prosty interfejs i jest powszechnie dostępne dla wykorzystania przez administrację publiczną, przedsiębiorców i obywateli. Przykładową odpowiedź usługi przedstawiono na rysunku poniżej.

Krajowa Integracja Ewidencji Gruntów

o ULDK – (Usługa Lokalizacji Działek Katastralnych) usługa do lokalizacji działek ewidencyjnych, na podstawie jej identyfikatora lub na podstawie współrzędnych X,Y dowolnego punktu leżącego w jej wnętrzu. Liczba wywołań usługi ULDK przekracza miesięcznie 60 mln. Usługa ULDK została wywołana w roku 2020 ponad 680 mln razy. Jest to wynik lepszy o ponad 168% względem roku 2019. Z kolei w 2021 roku została wywołana ponad 914 mln razy. Jest to wynik lepszy o ponad 34 % względem roku 2020. W latach 2022 oraz 2023 wykorzystanie usługi ustabilizowało się osiągając odpowiednio 1005 oraz 731 mln zapytań. W roku 2024 r. usługa ULDK wywołana była ponad 667 mln razy. Schematy funkcjonowania usługi ULDK przedstawiają dwa poniższe rysunki.

Usługa Lokalizacji Działek Katastralnych

Usługa Lokalizacji Działek Katastralnych 2

o Ponadto w 2019 r GUGiK uruchomił zbiorczą usługę WMS o nazwie Krajowa Integracja Uzbrojenia Terenu (KIUT). Usługa prezentuje uzbrojenie z terenu wszystkich powiatów. W 2020 roku usługa miała ok. 50 milionów wywołań miesięcznie, a powiązanie obrazu otrzymanego z usługi KIUT z obrazem z usługi KIEG daje najpełniejszy obraz informacji o terenie (rysunek poniżej). Usługa ta w 2021 roku odnotowała duży wzrost wykorzystania, bo została wywołana ponad 850 mln razy. Jest to wynik lepszy o ponad 58% względem 2020 roku. W 2022 r. usługę KIUT wywołano ponad 879 mln. W roku 2023 wykorzystanie usługi ponownie wzrosło osiągając wynik 967 mln wywołań. Usługa KIUT w roku 2024 r. wywołana została ponad 1,14 mld razy.

KIUT

o Kolejną popularną usługą integracyjną publikowaną przez GUGiK jest Krajowa Integracja bazy danych Obiektów Topograficznych (KIBDOT). Usługa prezentuje obiekty topograficzne charakterystyczne dla mapy przygotowanej w przedziałach skalowych 500 - 5000 z wyłączeniem obiektów ewidencji gruntów i budynków oraz uzbrojenia terenu (rysunek poniżej). W roku 2023 wykorzystanie usługi wyniosło 568 mln wywołań, natomiast 2024 r. wykorzystanie usługi KIBDOT wynosiło 664,4 mln wywołań.

Krajowa Integracja Bazy Danych Obiektów Topograficznych

• Główny Inspektorat Ochrony Środowiska zapewnia usługi sieciowe dla zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych w temacie III.7 urządzenia do monitorowania środowiska oraz w zakresie innych tematów INSPIRE, dla których zidentyfikowano zbiory danych przestrzennych. W 2020 r. zakończono realizację ww. projektu, którego produkty dostępne są m.in. w ramach Portalu informacyjnego GIOŚ INSPIRE pod następującym adresem https://inspire.gios.gov.pl/portal/. GIOŚ stale utrzymuje i rozwija infrastrukturę informacji przestrzennej w tym zakresie. W 2020 r., podobnie jak w 2019 r., szczególny nacisk położony został na prace dotyczące harmonizacji, kontynuacji zagadnień dot. zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych, wprowadzenia słów kluczowych wskazujących na priorytetowe zbiory danych, aktualizację i publikowanie metadanych oraz poprawę dostępności do zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych za pośrednictwem usług pobierania. Elementy infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ dostępne są z poziomu krajowej infrastruktury informacji przestrzennej koordynowanej przez Głównego Geodetę Kraju np. metadane opublikowane za pośrednictwem usługi wyszukiwania CSW, zharmonizowane zbiory danych przestrzennych za pośrednictwem usługi przeglądania WMS. W zależności od możliwości merytorycznej i technicznej zbiorów źródłowych GIOŚ przygotowano i opublikowano usługi pobierania WFS, SOS. Natomiast usługę pobierania ATOM przygotowano i opublikowano dla wszystkich zasobów objętych ww. projektem. W 2020 r. GIOŚ w miarę możliwości współdziałał z różnymi organami i jednostkami w celu zapewnienia spójności, standaryzacji wymiany informacji przestrzennej zarówno w zakresie merytorycznym, jak i technicznym, służącej interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych oraz integracji przyjmowanych rozwiązań w odniesieniu do zbiorów i usług danych przestrzennych utrzymywanych przez organ na potrzeby korzystania z infrastruktury informacji przestrzennej przez zainteresowanych użytkowników. W 2021 r. w zakresie rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ rozszerzono zasoby INSPIRE o zharmonizowany zbiór danych przestrzennych w temacie obiekty produkcyjne i przemysłowe pn.: Zakłady stwarzające zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (SEVESO). Dostęp do zbioru jest zapewniony za pomocą usług sieciowych przeglądania i pobierania. Dodatkowo na prośbę GGK w ramach infrastruktury GIOŚ przygotowano i opublikowano zagregowaną usługę dla zakładów SEVESO, która jest dostępna dla zainteresowanych użytkowników z poziomu Geoportalu krajowego. • W 2022 r. infrastrukturę informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE rozszerzono o kolejne zharmonizowane zbiory danych, usługi i metadane (patrz: rozdział 1.1 Koordynacja podpunkt Postęp). Jednocześnie w miarę możliwości zaktualizowano zharmonizowane zbiory danych przestrzennych i metadane. Ponadto podejmowano działania w zakresie publikacji zbiorów danych dot. INSPIRE poprzez usługę pobierania OGC API Features. Mając na uwadze działania KE dotyczące otwartych danych w szczególności w zakresie zbiorów danych wysokiej wartości w ramach tej usługi zostały udostępnione wybrane dane przestrzenne GIOŚ, w otwartym formacie przeznaczonym do odczytu maszynowego, co powinno umożliwić zainteresowanym ich przetwarzanie maszynowe i szersze wykorzystanie udostępnionych danych (danych w zakresie INSPIRE). • W 2023 r. w GIOŚ podobnie jak w latach ubiegłych kontynuowano prace w zakresie utrzymania i rozwoju węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE, w tym tam gdzie to możliwe zaktualizowano zharmonizowane zbiory danych przestrzennych oraz metadane. W ramach geoportalu GIOŚ INSPIRE (aplikacji mapowej) w zakresie zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych dotyczących monitoringu pól elektromagnetycznych dokonano zmian w wizualizacji tego zasobu w związku ze zmianami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 15 grudnia 2020 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Jednocześnie w ramach geoportalu GIOŚ INSPIRE uzupełniono zakres prezentowanych zasobów o zharmonizowane zbiory danych przestrzennych dotyczące zbiorów danych przestrzennych sprawozdawanych do Komisji Europejskiej (KE) za lata 2013-2018 na podstawie art. 12 dyrektywy ptasiej i art. 17 dyrektywy siedliskowej. • W 2024 r. w GIOŚ w ramach prac własnych utrzymano funkcjonującą infrastrukturę informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE, wykonano aktualizację zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych i metadanych. W ramach innych prowadzonych działań GIOŚ rozszerzono zakres danych udostępnionych poprzez usługę OGC API Features. Ponadto GIOŚ podejmował działania w zakresie utrzymania i rozwoju węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE z uwzględnieniem potrzeb w zakresie otwartych danych. • Informacje o otwartych danych GIOŚ, w tym dostosowanych do wymagań INSPIRE są publikowane na rządowym portalu dane.gov.pl i dostępne z poziomu europejskiego portalu data.europa.eu. • Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska współdziałała z Ministerstwem Klimatu i Środowiska w zakresie publikacji oraz migracji metadanych do wersji 2.0 dla zbiorów i usług sieciowych. Zbiory i usługi sieciowe prowadzone są przez GDOŚ w zakresie następujących tematów: I.9 obszary chronione, III.17 regiony biogeograficzne, III.18 siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne, III.19 rozmieszczenie gatunków, znajdujących się wśród zbiorów określanych jako priorytetowe. Do celów publikacji metadanych została uruchomiona nowa usługa CSW (katalog metadanych) dostępna pod adresem: https://bankdanych.gdos.gov.pl/geonetwork. • W 2023 roku kontynuowano proces weryfikacji publikacji metadanych i zbiorów danych przestrzennych GDOŚ za pośrednictwem usług danych przestrzennych wraz z poprawą identyfikowanych nieprawidłowości m. in. w zakresie harmonizacji i publikacji zbioru danych inwazyjnych gatunków obcych. W IV kwartale 2023 roku rozpoczęto prace nad budową, modernizacją i integracją systemów informatycznych i geoprzestrzennych do gromadzenia i przetwarzania informacji o zarządzaniu ochroną przyrody w celu stworzenia i utrzymania spójnego, kompleksowego, wielofunkcyjnego i stabilnego narzędzia do zarządzania zasobami przyrody w skali Polski, pozwalającego na dokonywanie analiz wspierających proces decyzyjny dotyczący obszarów chronionych (w szczególności obszarów Natura 2000) oraz zwiększenia efektywności działań ochronnych podejmowanych przez organy ochrony przyrody, a także zoptymalizowania działania systemów teleinformatycznych (baz danych i aplikacji), służących do gromadzenia informacji związanych z ochroną przyrody. Przez cały 2024 rok kontynuowano podjęte pod koniec 2023 roku prace, których zakończenie jest planowane pod koniec I kwartału 2025 r. • Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy uczestniczył we wspólnym programie europejskich służb geologicznych zrzeszonych w EuroGeoSurveys GeoERA. Celem programu było pogłębienie współpracy transgranicznej i pan-europejskiej, zharmonizowanie istniejących danych geologicznych i wypracowanie wspólnych metodyk postępowania w obliczu współczesnych wyzwań stawianych naukom o ziemi. Program realizowany był w 4 grupach tematycznych – zasoby surowców (raw-materials), wody podziemne (groundwater) i geo-energia (geo-energy), które współpracując zarówno w ramach tych grup, jak i pomiędzy nimi, dostarczyły informację geologiczną i narzędzia, które umożliwiają korzystanie z zasobów wiedzy służb geologicznych dla celów odpowiedzialnego i zrównoważonego planowania przestrzennego i wykorzystania przestrzeni podziemnej. Czwartą grupą była tzw. Platforma informacyjna (information platform), której celem było dostarczanie, upowszechnianie i utrzymanie informacji przestrzennej i danych naukowych gromadzonych w projektach odnoszących się do surowców mineralnych, wód podziemnych i geo-energii za pomocą rozwiązań technicznych ICT, z wykorzystaniem standardów europejskich i międzynarodowych, w tym z wymaganiami dyrektywy INSPIRE. W ramach grupy tematycznej zasoby surowców w 2021 roku został zakończony projekt Mintell4eu, w którym brali udział przedstawiciele Państwowego Instytutu Geologicznego - Państwowego Instytutu Badawczego. W ramach grupy tematycznej geo-energia był realizowany projekt MUSE dotyczący geotermii https://geoera.eu/projects/muse3/muse-story-line/. [Wartość dodana UE]. • Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy w latach 2022 - 2024 uczestniczył w pracach Spatial Information Expert Group (SIEG) i Geological Mapping and Modelling Group (GMMG) należących do EuroGeoSurveys, organizacji zrzeszającej europejskie służby geologiczne. Celem SIEG i GMMG jest wspieranie rozwoju europejskiej infrastruktury informacji przestrzennej, między innymi zgodnie z dyrektywą INSPIRE oraz budowa europejskiej infrastruktury danych geologicznych w ramach projektu EGDI (European Geological Data Infrastructure). Na portalu EGDI https://www.europe-geology.eu/ udostępniane są między innymi geologiczne dane przestrzenne dostarczane przez Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy. Portal zawiera również katalog metadanych do którego są harvestowane metadane geologiczne, również z Polski. W 2022 r. został zainicjowany nowy projekt pod tytułem A Geological Service for Europe (GSEU), w którym uczestniczy PIG-PIB. Jednym z celów projektu GSEU jest rozwój infrastruktury danych geologicznych w oparciu o istniejące wyniki projektu EGDI w celu zapewnienia stałego dostępu do usług danych i informacji z wykorzystaniem nowych innowacyjnych rozwiązań. W 2024 roku PIG-PIB kontynuował współpracę z europejskimi służbami geologicznymi w ramach projektu GSEU. Jednym z zadań było przeprowadzenie testów rozwiązań open source pod kątem możliwości publikacji usług OGC API Feature zarówno dla danych typu Simple Feature, jak i Complex Feature. Prowadzono także prace nad inwentaryzacją map geologicznych i modeli geologicznych 3D opracowanych i publikowanych przez służby geologiczne krajów europejskich. Ma to doprowadzić do zwiększenia dostępności tychże poprzez zwiększenie zasobu metadanych dostępnych za pośrednictwem katalogu metadanych EGDI. [Wartość dodana UE]. • Serwis zabytek.pl, który tworzony jest przez Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID), udostępnia informacje o polskich zabytkach wraz z ich opisami, dokumentacją, zdjęciami (w tym zdjęciami 360 st.), zasobami cyfrowymi (takimi jak modele 3D, chmury punktów) oraz lokalizacją obiektów. Na koniec 2024 r. w serwisie było opublikowanych 203 zobrazowań 3D.

image

z portalu zabytek.pl skorzystało ponad 1,22 mln użytkowników w trakcie ponad 10 mln sesji. Portal zabytek.pl zintegrowany jest z portalem mapowym administrowanym przez Instytut. Portal mapowy mapy.zabytek.gov.pl jest elementem systemu informatycznego służącego zarządzaniu Centralną Bazą Danych o Zabytkach. Publikowane są na nim dane dotyczące rejestru i ewidencji zabytków oraz grobów i cmentarzy wojennych. W 2024 r. Portal mapowy odwiedziło ponad 5 mln użytkowników, co jest Usługi danych przestrzennych publikowane przez NID zostały wywołane ponad 371 mln razy. • W okresie październik – grudzień 2024 r. dane przestrzenne o zabytkach zostały wykorzystane w procesie inwentaryzacji strat powodziowych w południowo-zachodniej Polsce. Instytut wspierał Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w rozpoznaniu oraz ustaleniu strat wśród obiektów zabytkowych. W celu przyspieszenia procesu inwentaryzacji terenowej zabytków na obszarach powodziowych NID przygotował aplikację mobilną, która została wpięta w funkcjonujący w Instytucie system danych o zabytkach. Wykorzystując dane wektorowe dotyczące maksymalnego zasięgu wody powodziowej opracowane przez Centrum Informacji Kryzysowej CBK PAN, w procesie analizy przestrzennej, zostały wytypowane obiekty zabytkowe, które potencjalnie mogły zostać uszkodzone podczas powodzi.

image

Wytypowane zabytki zostały zaimportowane do aplikacji mobilnej w celu przeprowadzenia inwentaryzacji. Z poziomu aplikacji można wypełnić ankietę inwentaryzacyjną, dodać zdjęcia oraz inne dokumenty opisujące zakres strat spowodowanych przez powódź. Aplikacja zawiera również mapę prezentującą położenie zabytków. Komponent mapowy ma m.in. funkcjonalność nawigacji do obiektu, która znacząco ułatwia odnalezienie obiektu w terenie. Aplikacja jest zintegrowana również z portalem zabytek.pl, dzięki czemu osoba wykonująca inwentaryzację w bardzo szybki i prosty sposób może analizować materiały publikowane na stronie, takie jak dokumentacja ewidencji zabytków, archiwalne zdjęcia czy modele 3D.

image image

• Dane przestrzenne administracji morskiej pochodzące z Systemu Informacji Przestrzennej Administracji Morskiej (SIPAM) dostępne są również z poziomu serwisu Geoportal.gov.pl a katalog metadanych SIPAM jest sfederowany z katalogiem metadanych Geoportalu.gov.pl. Ministerstwo Infrastruktury opracowało w 2024 roku studium wykonalności dla rozbudowy SIPAM, która jest planowana w ramach środków pochodzących z programu Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy 2021-2027. • Jednocześnie kładziony jest duży nacisk na integrację zbiorów i usług danych przestrzennych utrzymywanych przez organy wiodące oraz zapewnienie obywatelom i przedsiębiorcom szerokiego dostępu poprzez centralny punkt dostępu – Geoportal.gov.pl. [Znaczenie]. • Ponadto, Polska zaangażowała się w kilka wspólnych inicjatyw z krajami sąsiednimi. Np. udostępnianie otwartych paneuropejskich danych przestrzennych w ramach Open European Location Services - https://openels.eu/.[Wartość dodana UE]. • Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy dzięki wdrożeniu systemu „Informatyczny system osłony kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami”, w tym uruchomieniu mechanizmów przetwarzających dane z systemów źródłowych do zgodności ze strukturami INSPIRE, udostępnił w roku 2019 usługi danych przestrzennych wyszukiwania (CSW), przeglądania (WMS) i pobierania (WFS/SOS) dla następujących zbiorów: o Zagrożenia meteorologiczne o System Zarządzania Siecią o Obserwacje i pomiary meteorologiczne o Obserwacje i pomiary hydrologiczne wchodzące stosownie w zakres tematów danych przestrzennych: „Strefy zagrożenia naturalnego”, „Urządzenia do monitorowania środowiska”, „Warunki atmosferyczne” oraz „Warunki meteorologiczno-geograficzne”. Dla wskazanych zbiorów utworzono (a dla Systemu Zarządzania Siecią – zaktualizowano) metadane zgodnie z dokumentacją dyrektywy INSPIRE. • W roku 2020 dokonano weryfikacji opublikowanych i udostępnionych w ramach infrastruktury informacji przestrzennej zharmonizowanych zbiorów danych IMGW-PIB, pod kątem zgodności z wymaganiami zdefiniowanymi w rozporządzeniach wykonawczych do dyrektywy INSPIRE i wytycznymi technicznymi, w tym mi.in. weryfikacji metadanych opisujących zbiory danych i publikujących je usług sieciowych, jak też zharmonizowanych danych udostępnianych przez usługi. • W roku 2021 dokonano korekty metadanych w zakresie zbioru dla Warunków meteorologiczno-geograficznych / Warunków atmosferycznych w celu zapewnienia ich poprawnej walidacji, tym samym doprowadzono do poprawnej walidacji udostępnianych metadanych. • Zapewniono bieżące utrzymanie elementów infrastruktury informacji przestrzennej. • Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie (PGW WP) tak, jak we wcześniejszych latach utrzymuje opublikowane na branżowym węźle infrastruktury informacji przestrzennej metadane i usługi następujących zbiorów danych przestrzennych:
 obszary dorzeczy,  podjednostki obszarów dorzeczy,  jednolite części wód podziemnych,  jednolite części wód powierzchniowych rzecznych,  jednolite części wód powierzchniowych jeziornych,  jednolite części wód powierzchniowych przejściowych,  jednolite części wód powierzchniowych przybrzeżnych,  jednolite części wód przeznaczone do poboru wody na potrzeby zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi,  jednolite części wód przeznaczone do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych,  wstępna ocena ryzyka powodziowego,  mapy zagrożenia powodziowego i mapy ryzyka powodziowego,  morskie obszary raportowe,  obszary przeznaczone do ochrony siedlisk lub gatunków, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie,  obszary wrażliwe na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych, rozumianą jako wzbogacanie wód biogenami, w szczególności związkami azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód.

Dla każdego z powyższych zbiorów udostępniono także usługę pobierania atom. Dodatkowo wszystkie z powyższych zbiorów, które należą do tematu „III. 11 – gospodarowanie obszarem, strefy ograniczone i regulacyjne oraz jednostki sprawozdawcze, rozumiane jako obszary zarządzane, regulowane lub wykorzystywane do celów sprawozdawczych na poziomie międzynarodowym, europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym” można przeglądać za pomocą usługi „Polska usługa przeglądania INSPIRE WMS zbiorów danych gospodarki wodnej z tematu Gospodarowanie obszarem, strefy ograniczone, regulacyjne oraz jednostki sprawozdawcze”, a zbiory z tematu „III. 12 – strefy zagrożenia naturalnego, rozumiane jako obszary zagrożone, charakteryzowane na podstawie zagrożeń naturalnych, w tym zjawisk atmosferycznych, hydrologicznych, sejsmicznych, wulkanicznych oraz pożarów, które ze względu na swoją lokalizację, dotkliwość i częstotliwość mogą wywierać poważny wpływ na społeczeństwo” za pomocą usług „Usługa przeglądania INSPIRE danych WORP dla tematu INSPIRE Strefy zagrożenia naturalnego” oraz „Usługa przeglądania INSPIRE danych Map Zagrożenia Powodziowego i Mapy Ryzyka Powodziowego (MZP/MRP) dla tematu INSPIRE Strefy zagrożenia naturalnego”. Analogicznie do opisanej powyżej usługi WMS udostępnione są usługi pobierania WFS: „Polska usługa pobierania WFS INSPIRE zbiorów danych gospodarki wodnej z tematu Gospodarowanie obszarem, strefy ograniczone, regulacyjne oraz jednostki sprawozdawcze”, „Usługa pobierania INSPIRE danych WORP dla tematu INSPIRE Strefy zagrożenia naturalnego” oraz „Usługa pobierania INSPIRE danych Map Zagrożenia Powodziowego i Mapy Ryzyka Powodziowego (MZP/MRP) dla tematu INSPIRE Strefy zagrożenia naturalnego”. • W 2023 roku dodano w Geoportalu nowe narzędzie - Raport o działce. Zostały w nim zintegrowane podstawowe informacje dotyczące działki wraz z informacjami dotyczącymi występujących zagrożeń środowiskowych oraz informacji o ustaleniach planów miejscowych. Powyższe informacje prezentowane są w formie czytelnego i przejrzystego raportu. W zależności od lokalizacji działki, wygenerowany raport może zawierać od 4 do 7 sekcji tematycznych takich, jak: • Podstawowe informacje o działce; • Informacje o zagospodarowaniu terenu; • Informacje o ukształtowaniu terenu; • Informacje o zagrożeniu hałasem (gdy występuje); • Informacje o zagrożeniu powodzią (gdy występuje); • Widok ortofotomapy aktualnej; • Widok ortofotomap archiwalnych (dołączany na życzenie użytkownika).

Podstawowe informacje o działce

Jedną z informacji, które mogą pojawić się w raporcie, jest informacja o poziomie wskaźnika hałasu LDWN. Informacje o hałasie zostały przetworzone na podstawie danych źródłowych przekazanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Jeśli dla danej działki nie występuje zagrożenie hałasem, bądź nie ma jeszcze takiego opracowania, ten element nie będzie widoczny w raporcie.

Zagrozenie hałasem

Kolejną informacją, która może się pojawić w raporcie, jest prezentacja zagrożenia powodziowego. Przedstawia ona obszary szczególnie zagrożone ryzykiem wystąpienia powodzi raz na 100 lat (prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi 1%) w rozumieniu ustawy Prawo wodne z 2017 r. Informacje zostały przetworzone na podstawie danych źródłowych w postaci Map Zagrożenia Powodziowego udostępnianych przez Państwowe Gospodarstwo Wodne „Wody Polskie”. Podobnie jak w przypadku zagrożenia hałasem, jeśli dla obszaru mapy nie występuje lub brakuje danych o ryzyku wystąpienia powodzi wówczas ten element nie będzie widoczny w raporcie.

Zagrozenie powodziowe

W narzędziu znalazła się również sekcja prezentująca ortofotomapy – domyślnie prezentowana jest ortofotomapa aktualna. Dodatkowo użytkownik ma możliwość włączenia do raportu widoków z ortofotomap archiwalnych, dzięki którym w prosty sposób można zobaczyć jakie zmiany w terenie zachodziły na przestrzeni lat. Opisane narzędzie powstało siłami własnymi GUGiK i w obecnej formie nie stanowi finalnego rozwiązania. Planowana jest dalsza rozbudowa narzędzia i jego optymalizacja.

• We wrześniu 2023 roku zaktualizowano oprogramowanie Geoportalu, wprowadzając również nową kompozycję mapową „Planowanie przestrzenne” bazującą na nowym, zoptymalizowanym silniku mapowym zapewniającym prostą i intuicyjną nawigację po mapach i innych zasobach Geoportalu. Zastosowane zoptymalizowane technologie znacząco przyspieszyły działanie naszej strony internetowej.

Celem wdrożenia było ułatwienie użytkownikom dostępu do informacji związanych z zagospodarowaniem przestrzennym, przy jednoczesnym wprowadzeniu ulepszonych funkcjonalności znacząco rozszerzających możliwości aplikacji. Aplikacja jest teraz bardziej responsywna i przyjazna także dla urządzeń mobilnych, co umożliwia wygodne korzystanie z niej na smartfonach i tabletach.

Edytor wydrukow

• W 2023 r. zaczęło obowiązywać nowe rozporządzenie fotogrametryczne (rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 16 grudnia 2022 r. w sprawie baz danych dotyczących zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu (Dz. U. z 2023 r. poz. 89), które wprowadziło do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego nowe rodzaje danych fotogrametrycznych, w szczególności dane ukośne oraz modele siatkowe 3D mesh. Zawartość baz fotogrametrycznych przedstawiono na poniższej ilustracji:

Rodzaje danych fotogrametrycznych

W 2023 r. do PZGIK przyjęto nowe rodzaje danych fotogrametrycznych: • Dane ukośne: Sieradz, Piaseczno, Malbork (w trakcie kontroli są jeszcze Kraków i Katowice), • Modele siatkowe 3D mesh: Malbork (w trakcie kontroli jest jeszcze Kraków), dla których również utworzono nowe usługi udostępniania. Ponadto, zasilono istniejące usługi poniższymi nowo przyjętymi danymi fotogrametrycznymi:

Dane fotogrametryczne opracowane na zlecenie GGK Liczba sztuk / arkuszy Powierzchnia (km2) zdjęcia lotnicze pionowe 118792 16452 zdjęcia lotnicze ukośne 5984 168 chmura punktów ALS 66072 51767 NMT 10103 51941 NMPT 10103 51941 modele siatkowe 3D 625 25 ortofotomapa klasyczna 2151 11000 ortofotomapa ukosna 20 24 obrazy intensywności 10103 51941

• Ponadto, w 2023 r. Główny Geodeta Kraju wsparł marszałków w zakresie aktualizacji Bazy Danych Obiektów Topograficznych BDOT10k, zasilając tym samym istniejące usługi przeglądania i pobierania danych BDOT10k. • W 2023 r. Główny Geodeta Kraju, przy współpracy z IUNG-PIB, zrealizował następujące prace w obszarze mapy glebowo-rolniczej: o opracowanie i udostępnienie w repozytorium interoperacyjności modelu pojęciowego bazy danych oraz schematu aplikacyjnego dla mapy glebowo-rolniczej opracowywanej w skali 1:5 000 w postaci wektorowej:

Schemat UML

Schemat UML2

• przetworzenie rastrowej mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000 do postaci wektorowej dla województwa opolskiego. Prace obejmowały w szczególności wektoryzację konturów glebowych i lokalizacji odkrywek glebowych wraz z zapisem do formatu GML, zgodnie z nowym schematem aplikacyjnym XSD:

Mapa glebowo-rolniczna

• konwersja pozyskanych z urzędów marszałkowskich map glebowo-rolniczych w skali 1 : 5000 do nowego schematu aplikacyjnego dla obszarów województw wielkopolskiego, podlaskiego, lubuskiego i warmińsko-mazurskiego w zakresie konturów glebowych. • Po zakończeniu procesów konwersji i cyfryzacji dla obszaru kraju zostaną udostępnione usługi przeglądania. • W 2024 r. Główny Geodeta Kraju, przy współpracy z IUNG-PIB, zrealizował następujące prace w obszarze mapy glebowo-rolniczej: o przetworzenie rastrowej mapy glebowo-rolniczej w skali 1:5000 do postaci wektorowej. Prace obejmowały w szczególności wektoryzację konturów glebowych i lokalizacji odkrywek glebowych wraz z zapisem do formatu GML, zgodnie z nowym schematem aplikacyjnym XSD dla następujących obszarów:

mazowieckiego – powiaty białobrzeski, ciechanowski, garwoliński, gostyniński, grodziski, grójecki, kozienicki, legionowski, lipski, łosicki, makowski, miński, mławski, nowodworski, ostrołęcki, ostrowski, otwocki, piaseczyński, płocki, płoński, pruszkowski, przasnyski, przysuski, pułtuski, radomski, siedlecki, sierpecki, sochaczewski, sokołowski, szydłowiecki, warszawski zachodni, węgrowski, wołomiński, wyszkowski, zwoleński, żuromiński, żyrardowski, m. Ostrołęka, m. Płock, m. Radom, m. Siedlce, m. st. Warszawa (OPGK Kraków),  część woj. śląskiego – powiaty będziński, bielski, cieszyński, gliwicki, kłobucki, lubliniecki, mikołowski, myszkowski, pszczyński, tarnogórski, wodzisławski, żywiecki, m. Bielsko-Biała, m. Bytom, m. Chorzów, m. Częstochowa, m. Dąbrowa Górnicza, m. Gliwice, m. Jastrzębie-Zdrój, m. Jaworzno, m. Katowice, m. Mysłowice, m. Piekary Śląskie, m. Ruda Śląska, m. Rybnik, m. Siemianowice Śląskie, m. Sosnowiec, m. Świętochłowice, m. Tychy, m. Zabrze, m. Żory (UNIMAP sp. z o.o.),  część woj. lubelskiego – gmina Garbów w powiecie lubelskim, m. Lublin, m. Zamość (UNIMAP sp. z o.o.),  część woj. świętokrzyskiego – m. Kielce (UNIMAP sp. z o.o.),  część woj. kujawsko-pomorskiego – powiaty brodnicki, bydgoski, golubsko-dobrzyński, grudziądzki, inowrocławski, lipnowski, nakielski, rypiński, sępoleński, świecki, toruński, tucholski, wąbrzeski, włocławski, żniński, m. Bydgoszcz, m. Grudziądz, m. Toruń, m. Włocławek (Instytut Geodezji i Kartografii),  część woj. zachodniopomorskiego – powiaty m. Koszalin, m. Szczecin (Instytut Geodezji i Kartografii),  część woj. warmińsko-mazurskiego – powiaty gołdapski i węgorzewski (WODGiK Olsztyn).

image

• konwersja pozyskanych z urzędów marszałkowskich map glebowo-rolniczych w skali 1:5000 do nowego schematu aplikacyjnego dla obszarów województw dolnośląskiego, kujawsko-pomorskiego (powiaty aleksandrowski, chełmiński, mogileński i radziejowski), lubelskiego (oprócz m. Chełm), lubuskiego, łódzkiego, małopolskiego, podkarpackiego, podlaskiego, pomorskiego, śląskiego (powiaty bieruńsko-lędziński, częstochowski, raciborski, rybnicki i zawierciański), świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego w zakresie konturów glebowych.

image

• Udostępnienie usługi WMS z wizualizacją mapy glebowo-rolniczej (kontury i odkrywki glebowe) dla skali większej od 1:50 000 wraz z etykietą w skali do 1:10 000, • Udostępnienie usługi WMTS z wizualizacją mapy glebowo-rolniczej (kontury glebowe) dla skali mniejszej niż 1:50 000.

image

W 2023 r. w ramach prac własnych GUGIK wykonał aktualizację map tematycznych:

• Główny Geodeta Kraju w 2023 r. kontynuował prace pilotażowe w zakresie automatycznie generowanych na podstawie BDOT10k wizualizacji kartograficznych oraz modyfikacji narzędzi do ich generowania dla skal 1:10 000 (3. Iteracja), 1:25 000 (3. iteracja) oraz 1:50 000 (2. Iteracja). Wszystkie te mapy dostępne są do nieodpłatnego pobrania za pomocą serwisu www.geoportal.gov.pl • W 2023 r. w ramach prac własnych GUGIK wykonał automatyczną aktualizację Bazy Danych Obiektów Ogólnogeograficznych zasilając tym samym usługi pobierania i przeglądania. • w ramach prac własnych GUGIK wykonał automatyczną aktualizację Bazy Danych Obiektów Ogólnogeograficznych zasilając tym samym usługi pobierania i przeglądania. • W 2023 r. GUGIK wykonał automatyczną i coroczną aktualizacja modeli 3D obiektów w formacie CityGML w standardzie LoD1 w zakresie aktualizacji modeli 3D budynków oraz rozpoczął proces generowania modeli 3D drzew (na podstawie danych fotogrametrycznych).

Modele 3D

• Główny Geodeta Kraju w 2024 r. kontynuował prace pilotażowe w zakresie automatycznie generowanych na podstawie BDOT10k wizualizacji kartograficznych oraz modyfikacji narzędzi do ich generowania dla skal 1:10 000 (4. Iteracja), 1:25 000 (dostosowanie procesów do nowego modelu danych BDOT10k), 1:50 000 (3. Iteracja) oraz 1:100 000 (przygotowanie procesów). • Ponadto w 2024 roku kontynuowano w GUGiK rozwój nowej wersji geoportalu, dodając kolejne moduły, takie jak planowanie przestrzenne, zarządzanie kryzysowe, ochrona środowiska oraz rolnictwo. Nowe moduły zawierają różnorodne kompozycje mapowe, dostosowane do potrzeb użytkowników zainteresowanych danym tematem. W szczególności, w module zarządzania kryzysowego udostępniono funkcjonalności związane z monitorowaniem zagrożeń powodziowych w Polsce. W ramach tej funkcji dostępne są dane dotyczące powodzi, pochodzące z projektu Copernicus, które wspierają wczesne ostrzeganie oraz reagowanie na zagrożenia związane z wodami powierzchniowymi.

image

Wprowadzono także moduł edukacyjny, który w jednym miejscu zbiera linki do szkoleń oraz filmów instruktażowych.

image

Dodatkowo, dodano bezpośredni odnośnik do KMZB, co ułatwia użytkownikom dostęp do aplikacji stworzonej we współpracy z MSWiA. W nowej wersji geoportalu, bazującej na nowym silniku mapowym, zaktualizowano lub wprowadzono szereg funkcjonalności, w tym widok chmury punktów, obliczanie objętości wykopów i nasypów oraz możliwość osadzania map na stronach internetowych. Ta ostatnia funkcja, szczególnie funkcjonalna, umożliwia generowanie kodu JavaScript, który można łatwo osadzić na stronie jako interaktywną mapę, znacznie ułatwiając dostęp do danych.

image

Dużą zmianą było również udostępnienie nowej wersji szkicownika, który oferuje zaawansowane możliwości przygotowania szkicu do wydruku w połączeniu z modułem drukowania. Nowa funkcjonalność umożliwia parametryzowanie wyświetlanych etykiet, dodawanie spersonalizowanych stylizacji, a także import oraz eksport danych w wielu popularnych formatach, takich jak JSON, GeoJSON, GPX, KML, ZIP, czy GPKG. Te ulepszenia znacząco zwiększają możliwości korzystania z danych przez użytkowników, którzy nie mają dostępu do zaawansowanych i często płatnych narzędzi GIS. Dzięki tym funkcjom, geoportal stał się jeszcze bardziej dostosowany do potrzeb szerokiego kręgu użytkowników, oferując im prostsze, ale równie funkcjonalne narzędzia do pracy z danymi.

image

Na stronie www.geoportal.gov.pl wprowadzono także geochatbota, który pozwala uzyskać natychmiastową odpowiedź od wirtualnego asystenta, opartego na sztucznej inteligencji, na podstawowe pytania użytkowników.

image

• 26 grudnia 2024 r. KE pobrała metadane znajdujące się w polskim katalogu metadanych INSPIRE i na tej podstawie obliczyła stosowne wskaźniki monitorowania wdrażania i wykorzystywania infrastruktury informacji przestrzennej. Wyniki zostały opublikowane pod adresem: INSPIRE Geoportal - INSPIRE Monitoring and Reporting 2024

Wskaźnik 2024
DSi1.1 liczba zbiorów 172
DSi1.2 liczba usług 316
DSi1.3 (zb. priorytetowe środ.) 60
DSi1.4 zb. regionalne 0
DSi1.5 zb. krajowe 171
Metadane zgodność Metadane (2.0)
MDi1.1 zbiory 100 %
MDi1.2 usługi 93%
Zgodność zbiorów
DSi2 84%
DSi2.1 aneks I 88%
DSi2.2 aneks II 96%
DSi2.3 aneks III 79%
Dostępność zbiorów
NSi2 przeglądania i pobierania 67%
NSi2.1 usługa przeglądania 67%
NSi2.2 usługa pobierania 74%
Zgodność usług NSi4 97%
NSi4.1 (wyszukiwania) 100%
NSi4.2 (przeglądania) 97%
NSi4.3 (pobierania) 99%
NSi4.4 (przekształcania) -

Data Sharing Arrangements

• W okresie sprawozdawczym 2016-2021, bariery dostępu do danych przestrzennych były stopniowo usuwane [Skuteczność]. Istotna zmiana ustawy “Prawo geodezyjne i kartograficzne” w 2014 roku spowodowała, że część zasobów danych przestrzennych została udostępniona jako dane o otwartym dostępie (rejestry: granice, podziały administracyjne, punkty adresowe, nazwy geograficzne i numeryczny model terenu) i w raportowanym okresie rozpoczęte zostały prace nad dalszym rozszerzeniem katalogu otwartych danych. • 31 lipca 2020 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, dzięki której zostały otwarte kolejne zbiory danych przestrzennych stanowiące źródło dla zbiorów INSPIRE – ortofotomapa, numeryczny model terenu, osnowa czy dane topograficzne (BDOT10k). Łącznie GUGiK udostępnia jako otwarte dane około 4,5 mln plików, co stanowi wolumen około 85 TB. • Informacje o otwartych danych GUGiK są publikowane m.in. na rządowym portalu dane.gov.pl, za którego pośrednictwem trafiają do europejskiego portalu data.europa.eu. W ten sposób poszerzane jest potencjalne grono odbiorców tych danych. • Wprowadzony został zautomatyzowany system zarządzania dostępem on-line do danych i związanych z nimi usług oraz uproszczenie systemu przyznawania odpowiednich licencji użytkownikom. • W odniesieniu do obowiązujących zasad licencjonowania, i polityki cenowej nie dokonano zmian, jednakże nie ma to wpływu na dostęp do danych i usług INSPIRE dla organów administracji publicznej, państw członkowskich i Wspólnoty Europejskiej. • Zharmonizowane zbiory danych INSPIRE takie jak obszary chronione, ewidencja pożarów lasów - lata 2007-2019, urządzenia do monitorowania środowiska udostępniane są nieodpłatnie. • Ministerstwo Klimatu i Środowiska (MKIŚ) w 2021 r. udostępniło zbiory danych (w postaci usług przeglądania i pobierania) związane z kolejnym okresem sprawozdawczym wynikającym z Dyrektywy 2002/49/WE (odnoszącej się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku) oraz opublikowało metadane dla niniejszych zbiorów. Kontynuowane były prace nad dostosowaniem metadanych do wersji 2.0 oraz prace nad konfiguracją usług „uruchamiania” (invocable). W 2022 roku zharmonizowano zbiory pochodzące ze sprawozdania z wykonania dyrektywy 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego oraz zmieniająca dyrektywę 2004/35/WE (dane z raportu za okres 01.05.2017 r - 30.04.2020 r.). W 2023 i 2024 roku przygotowano do publikacji i udostępniono zbiory dotyczące miejsc stosowania komunalnych osadów ściekowych sprawozdawane cyklicznie z Dyrektywy 86/278/EWG. Kontynuowane były działania związane z utrzymaniem oraz rozwojem Geoportalu MKIŚ. Ministerstwo corocznie organizuje szkolenia techniczne dla pracowników resortu klimatu i środowiska, którzy zajmują się wdrażaniem i rozwijaniem infrastruktury informacji przestrzennej. W 2021 roku zorganizowano szkolenia w sześciu blokach tematycznych, w 2022 roku w siedmiu, w 2023 roku również siedmiu, natomiast w 2024 roku w czterech blokach tematycznych z zakresu infrastruktury informacji przestrzennej. • W roku 2019 w związku ze wznowieniem prac w zakresie projektu ISOK dokonano weryfikacji listy zbiorów podlegających publikacji (do publikacji zakwalifikowano zbiory: Zagrożenia meteorologiczne, System Zarządzania Siecią, Obserwacje i pomiary meteorologiczne, Obserwacje i pomiary hydrologiczne). Zbiory danych przestrzennych udostępnianie przez IMGW-PIB są udostępniane nieodpłatnie. • Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz GIOŚ, GDOŚ, PIG-PIB, IBL nie przewidują pobierania opłat za udostępnianie zbiorów danych przestrzennych i usług INSPIRE. Nie planuje się wprowadzenia modelu licencjonowania w zakresie udostępniania danych. • Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) prowadzi prace związane z utrzymaniem i rozwojem infrastruktury informacji przestrzennej, polegające na zarządzaniu zbiorami metadanych PIG-PIB i metadanych geologicznych INSPIRE (https://metadane-inspire.pgi.gov.pl) oraz zbiorem semantycznych metadanych, umożliwiającym bezpośredni dostęp do geologicznych zasobów danych przestrzennych za pomocą wyszukiwarek internetowych (https://metadane.pgi.gov.pl/semantic-metadata/index.html). W 2023 r. PIG-PIB kontynuował realizację przedsięwzięcia „Budowa i utrzymanie geologicznej infrastruktury informacji przestrzennej zgodnie z wytycznymi dyrektywy INSPIRE w zakresie tematów danych przestrzennych, dla których organami wiodącymi są Główny Geolog Kraju i Minister Środowiska”. Przedsięwzięcie zakończyło się 31.12.2023 r. W 2021 r. w ramach tego projektu zaktualizowano do wersji wytycznych 2.0 i powiększono zasób metadanych INSPIRE utrzymywany przez PIG-PIB. W 2022 r. wdrożono środowisko informatyczne do harmonizacji zbiorów danych przestrzennych, wykonano harmonizację 9 zbiorów danych przestrzennych, dotyczących tematów II. 4 geologia, III. 21 zasoby mineralne, III. 20 zasoby energetyczne, III. 12 strefy zagrożenia naturalnego w zakresie zagrożeń geologicznych oraz III. 16 Obszary morskie w zakresie rodzaju osadów dna morskiego. Przygotowano usługi danych przestrzennych pobierania i przeglądania dla tych zbiorów oraz metadane dla zharmonizowanych zbiorów i usług zgodne z wymaganiami INSPIRE. Wdrożony system pozwala na harmonizację kolejnych zbiorów danych źródłowych oraz ciągłą aktualizację już zharmonizowanych zbiorów. W 2023 roku między innymi: o wdrożono, skonfigurowano i dostosowano do potrzeb PIG-PIB oprogramowanie Open Source, opracowane przez KE do publikacji rozszerzeń rejestrów INSPIRE oraz opublikowano rozszerzone listy kodowe wykorzystywane na potrzeby harmonizacji zbiorów danych przestrzennych PIG-PIB; o wdrożono usługę pobierania w standardzie OGC API Features dla trzech zhamonizowanych zbiorów danych przestrzennych INSPIRE; o zaktualizowano i opublikowano katalog metadanych PIG-PIB w oparciu o najnowszą wersję oprogramowania Geonetwork; o zaktualizowano semantyczne metadane PIG-PIB w formacie RDF z wykorzystaniem aktualnie obowiązującego profilu GeoDCAT-AP; o Nowy katalog metadanych, zbiory i usługi danych przestrzennych zostały opublikowane na portalu PIG-PIB INSPRE (https://www.pgi.gov.pl/inspire). W 2023 roku opracowano założenia kontynuacji prac związanych z utrzymaniem geologicznych danych metadanych i usług danych przestrzennych INSPIRE w postaci nowego przedsięwzięcia na lata 2024-2026 pn. „Rozwój i utrzymanie środowiska do harmonizacji zbiorów danych przestrzennych zgodnie z dyrektywą INSPIRE i dyrektywą w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego”. Przedsięwzięcie zostało zaakceptowane przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska i skierowane do realizacji w ramach prac Państwowej Służby Geologicznej. W 2024 roku rozpoczęto realizację przedsięwzięcia pn. „Rozwój i utrzymanie środowiska do harmonizacji zbiorów danych przestrzennych zgodnie z dyrektywą INSPIRE i dyrektywą w sprawie otwartych danych i ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego”. Jego zakończenie jest przewidziane w 2026 roku. W 2024 roku utrzymywano w gotowości operacyjnej bazy danych sytemu do harmonizacji zbiorów danych przestrzennych oraz aplikacje udostępniające zharmonizowane zbiory danych przestrzennych za pomocą usług CSW, WFS, OGC API Features, ATOM i WMS. Aktualizowano i uzupełniano zasób metadanych oraz administrowano katalogiem metadanych PIG-PIB INSPIRE, między innymi na potrzeby harvestingu dla krajowego katalogu metadanych INSPIRE oraz katalogu metadanych European Geological Data Infrastructure EGDI (https://metadata.europe-geology.eu/). Informacje o otwartych danych PIG-PIB są publikowane m.in. na rządowym portalu dane.gov.pl, za którego pośrednictwem trafiają do europejskiego portalu data.europa.eu. • Informacje o otwartych danych Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) są publikowane m.in. na rządowym portalu dane.gov.pl, za którego pośrednictwem trafiają do europejskiego portalu data.europa.eu. Na portalu dane są publikowane w formacie csv, usług danych przestrzennych WMS i WFS oraz REST API. Obecnie na portalu NID publikuje 11 zbiorów danych. • Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) kontynuuje prace w zakresie rozwoju i utrzymania infrastruktury informacji przestrzennej na potrzeby dostosowywania jej do wymagań i nowych rekomendacji INSPIRE np. w zakresie O&M i metadanych. W 2017 r. GIOŚ rozpoczął realizację przedsięwzięcia „Utrzymanie i rozwój węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE oraz dostosowanie zasobów danych GIOŚ do wymagań dyrektywy INSPIRE wraz z warsztatami”, którego zakończenie przewidziane było z końcem października 2020 r. W ramach tego projektu uruchomiono nowe serwery usług ATOM, WFS, WMS, SOS, CSW, aplikacje klienckie oraz przeprowadzono weryfikację podejścia do sposobu publikacji zbiorów. Kontynuowano działania w zakresie kompleksowego przeorganizowania zharmonizowanych zasobów Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) dot. tematu III.7 urządzenia do monitorowania środowiska oraz realizowano prace dot. harmonizacji zidentyfikowanych zasobów GIOŚ dla innych tematów INSPIRE np.: III.3 Gleba, III.8 Obiekty produkcyjne i przemysłowe (dot. zasobu PRTR), III.11 Gospodarowanie obszarem/strefy ograniczone/regulacyjne oraz jednostki sprawozdawcze (np. w kontekście raportowania danych dot. monitoringu jakości powietrza), III.15 Warunki oceanograficzno–geograficzne, czy też III.13 Warunki atmosferyczne i III.14 Warunki meteorologiczno-geograficzne (tzw. AC-MF). Efektem procesu przeorganizowania zbiorów było również ograniczenie liczby zbiorów i metadanych. W ramach prowadzonych działań, tam gdzie to było możliwe, opracowano metadane dla przeorganizowanych zbiorów danych przestrzennych z uwzględnieniem wymagań dot. wprowadzenia słów kluczowych wskazujących, że zbiór danych przestrzennych jest wykorzystywany do celów sprawozdawczości na mocy przepisów w zakresie ochrony środowiska. Metadane opublikowano za pośrednictwem usługi wyszukiwania zintegrowanej z centralnym punktem dostępu Geoportal.gov.pl., który jest zintegrowany z Geoportalem KE. W ramach innych zadań realizowanych w ramach PMŚ, a mających związek z INSPIRE i docelowo udostępnianiem danych należy podkreślić, że GIOŚ dla znacznej części swoich zasobów uruchomił i/lub przeprowadził działania związane z dostosowaniem systemów bazodanowych (zasobów źródłowych) do INSPIRE. W kilku przypadkach uruchomił proces zestandaryzowania wymiany danych przestrzennych pomiędzy różnymi jednostkami wykonującymi prace na potrzeby PMŚ np. IBL, PIG-PIB, IMGW-PIB. Jednym z powodów tych działań była kwestia zabezpieczenia możliwości zasilenia rozwijanego węzła o zasoby pochodzące z zewnętrznych systemów i integracja tych działań na potrzeby rozwijanej infrastruktury informacji przestrzennej w GIOŚ. Kluczową sprawą w obszarze tych procesów było wykonanie prac harmonizacyjnych pod kątem INSPIRE i udostępnienie zbiorów danych. Jednak te prace były i są bardzo złożone merytorycznie, jak również kompetencyjnie. Działania harmonizacyjne i dostosowawcze do wymagań INSPIRE obejmują bardzo szeroki zakres merytoryczny oraz znaczną część systemów bazodanowych i zbiorów danych funkcjonujących w ramach PMŚ. Główne prace dot. m.in.: Monitoringu Gatunków i Siedlisk Morskich, Monitoringu Gatunków i Siedlisk Przyrodniczych, monitoringu jakości powietrza, monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych, monitoringu Bałtyku, monitoringu ptaków, monitoringu chemizmu gleb ornych Polski, monitoringu hałasu, monitoringu pól elektromagnetycznych, monitoringu promieniowania jonizującego, Zintegrowanego Monitoringu Środowiska Przyrodniczego, monitoringu lasów. Przykładem ww. działań jest fakt, że w ramach zadań realizowanych na potrzeby PMŚ instytucje tj. IBL, PIG-PIB, IMGW-PIB prowadziły również prace dotyczące harmonizacji zbiorów danych w zakresie tematu urządzenia do monitorowania środowiska. Docelowo zakłada się, że wszystkie rezultaty ww. aktywności w zakresie INSPIRE są i będą dostępne w geoportalu GIOŚ INSPIRE http://inspire.gios.gov.pl. Podejmowane działania są i będą zgodne z obowiązującymi przepisami, normami i wytycznymi w zakresie integracji, przetwarzania i udostępniania danych przestrzennych, w tym z modelami danych INSPIRE [Skuteczność]. Przyjęte dotychczas narzędzia zostaną sukcesywnie zastąpione nowymi rozwiązaniami i zapewnią interoperacyjność danych i usług oraz pozwolą na swobodny (nieograniczony) dostęp do zgromadzonych zasobów bez względu na zastosowane narzędzia. GIOŚ utrzymuje i udostępnia usługi sieciowe dla tematu - “Urządzenia do monitorowania środowiska”. W 2020 r. w zakresie infrastruktury informacji przestrzennej realizowano zadania skoncentrowane na utrzymaniu i rozwoju węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE oraz na wypełnieniu obowiązków wynikających z dyrektywy INSPIRE. Zakończono realizację przedsięwzięcia pn.: „Utrzymanie i rozwój infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ. Wdrożenie wymagań dyrektywy INSPIRE. Dostosowanie zasobów danych przestrzennych GIOŚ do wymagań dyrektywy INSPIRE – Etap II”. Najważniejsze rezultaty ww. przedsięwzięcia to: o uruchomiony nowy węzeł infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE, w tym nowy Portal informacyjny GIOŚ INSPIRE dostępny pod adresem: https://inspire.gios.gov.pl/portal/, nowa aplikacja mapowa Geoportal GIOŚ INSPIRE dostępna pod adresem https://inspire.gios.gov.pl/imap, nowy katalog metadanych (Geonetwork) dostępny pod adresem: https://inspire.gios.gov.pl/geonetwork, jak również nowa odsłona portalu edukacyjnego https://inspire.gios.gov.pl/portal/e-learning/; o przeorganizowane i opublikowane zharmonizowane zbiory danych przestrzennych dla zasobów PMŚ oraz opublikowany zharmonizowany zbiór danych przestrzennych dot. PRTR. Adresy usług sieciowych dla ww. zasobów danych przestrzennych dostępne są w ramach portalu GIOŚ INSPIRE; o opublikowane metadane dla ww. zharmonizowanych zbiorów i usług danych przestrzennych dostępne w ramach ww. katalogu metadanych; o przeszkoleni przedstawiciele GIOŚ (ok. 145 pracowników GIOŚ) w zakresie zbudowanego węzła infrastruktury informacji przestrzennej. W związku z opublikowaniem przeorganizowanych zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych za pomocą usług sieciowych, zgodnych z wymaganiami INSPIRE podjęto również działania mające na celu zaktualizowanie adresów usług sieciowych dla zasobów PMŚ w ramach funkcjonującej na poziomie krajowym ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych objętych infrastrukturą informacji przestrzennej (https://integracja.gugik.gov.pl/eziudp/). W 2021 r. koncentrowano się głównie na utrzymaniu zaimplementowanych rozwiązań w ramach węzła GIOŚ INSPIRE oraz na aktualizacji danych INSPIRE w zakresie PMŚ. Jak już wspomniano wyżej w ramach rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ rozszerzono zasoby INSPIRE o zharmonizowany zbiór danych przestrzennych w temacie obiekty produkcyjne i przemysłowe pn.: Zakłady stwarzające zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (SEVESO). W 2022 r. podobnie jak w 2021 r. kontynuowano prace w zakresie utrzymania i rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej, w tym aktualizacji zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych i metadanych. Przedstawiciele GIOŚ czynnie uczestniczyli w szkoleniach organizowanych przez MKiŚ dotyczących tematyki INSPIRE. Na podstawie zawartych porozumień (pomiędzy MKiŚ a GIOŚ) korzystano ze wsparcia eksperckiego na potrzeby realizacji wybranych prac powiązanych z INSPIRE. Na podstawie tych prac w 2022 r. w węźle infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE opublikowano za pomocą usług sieciowych zharmonizowane zbiory danych przestrzennych i metadane dotyczące zbiorów sprawozdawanych do Komisji Europejskiej (KE) za lata 2013-2018 na podstawie art. 12 dyrektywy ptasiej i art. 17 dyrektywy siedliskowej. Zbiory te zostały dostosowane do schematów dla dwóch tematów INSPIRE Rozmieszczenie gatunków oraz Siedliska i obszary przyrodniczo jednorodne: W ramach tych działań powstały zbiory: „Rozmieszczenie gatunków ptaków 2013-2018 (Art. 12 Dyrektywa ptasia)”, „Rozmieszczenie gatunków 2013-2018 (Art. 17 Dyrektywa siedliskowa)”, „Rozmieszczenie gatunków wrażliwych 2013-2018 (Art. 17 Dyrektywa siedliskowa)”, „Rozmieszczenie typów siedlisk 2013-2018 (Art. 17 Dyrektywa siedliskowa)” i „Zasięg typów siedlisk 2013-2018 (Art. 17 Dyrektywa siedliskowa)”. W 2022 r. podejmowano kolejne działania w zakresie publikacji zbiorów GIOŚ poprzez usługę pobierania OGC API Features. Mając na uwadze działania KE dotyczące otwartych danych w szczególności w zakresie zbiorów danych wysokiej wartości w ramach usługi OGC API Features zostały udostępnione wybrane dane przestrzenne GIOŚ, w otwartym formacie przeznaczonym do odczytu maszynowego, co powinno umożliwić zainteresowanym ich przetwarzanie maszynowe i szersze wykorzystanie udostępnionych danych (szczególnie danych w zakresie INSPIRE). Dodatkowo warto wspomnieć, że informacje o zasobach danych GIOŚ, w tym dotyczących INSPIRE publikowane są w portalu dane.gov.pl. W 2023 r. w GIOŚ podobnie jak w latach ubiegłych kontynuowano prace w zakresie utrzymania i rozwoju węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE, w tym tam gdzie to możliwe zaktualizowano zharmonizowane zbiory danych przestrzennych oraz metadane. W ramach geoportalu GIOŚ INSPIRE (aplikacji mapowej) w zakresie zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych dotyczących monitoringu pól elektromagnetycznych dokonano zmian w wizualizacji tego zasobu w związku ze zmianami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 15 grudnia 2020 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Jednocześnie w ramach geoportalu GIOŚ INSPIRE uzupełniono zakres prezentowanych zasobów o zharmonizowane zbiory danych przestrzennych dotyczące zbiorów danych przestrzennych sprawozdawanych do Komisji Europejskiej (KE) za lata 2013-2018 na podstawie art. 12 dyrektywy ptasiej i art. 17 dyrektywy siedliskowej. Ponadto rozszerzono informacje w zakresie ww. zasobów w portalu GIOŚ INSPIRE. W 2023 r. i 2024 r. GIOŚ podjął działania w sprawie realizacji zamówienia publicznego pn. „Utrzymanie i rozwój węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE z uwzględnieniem potrzeb w zakresie otwartych danych”. Zamówienie to miało na celu zapewnienie kontynuacji prac w zakresie utrzymania i dalszego rozwoju węzła infrastruktury informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE ze względu na Rozporządzenie Komisji (UE) 2023/2431 z dnia 24 października 2023 r. zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1089/2010 w sprawie wykonania dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie interoperacyjności zbiorów i usług danych przestrzennych oraz Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2023/138 z dnia 21 grudnia 2022 r. ustanawiające wykaz szczególnych zbiorów danych o wysokiej wartości oraz warunki ich publikacji i ponownego wykorzystywania. Z uwagi na ograniczenie możliwości sfinansowania ww. przedsięwzięcia jego realizacja została odroczona. Ponowne działania w sprawie pozyskania środków finansowych na realizację przedsięwzięcia zostały podjęte jeszcze w 2024 r. W ich wyniku uzyskano zapewnienie finansowania i możliwość kontynuowania prac w zakresie INSPIRE i HVD, ale w zmniejszonym zakresie. Zakłada się, że prace te będą realizowane w 2025-2027. Jednocześnie w 2024 r. w GIOŚ w ramach prac własnych utrzymano funkcjonującą infrastrukturę informacji przestrzennej GIOŚ INSPIRE, wykonano aktualizację zharmonizowanych zbiorów danych przestrzennych i metadanych. W ramach innych prowadzonych działań GIOŚ rozszerzono zakres danych udostępnionych poprzez usługę OGC API Features. W 2024 r. GIOŚ, jako organ wiodący, w ramach prac Rady IIP współdziałał w opracowaniu planu funkcjonowania i rozwoju infrastruktury informacji przestrzennej w latach 2024-2026. Plan ten został przyjęty do stosowania przez ograny wiodące z dniem 13 września 2024 r. • Pomimo podejmowanych wysiłków, mających na celu właściwe wdrożenie dyrektywy INSPIRE, nadal identyfikowane są problemy utrudniające ich właściwe wykonanie, szczególnie w odniesieniu do danych sprawozdawanych z dyrektyw środowiskowych: o Zróżnicowane systemy dziedzinowe, w tym przyjęte rozwiązania technologiczne oraz rozproszenie danych i kompetencji po różnych organach publicznych często od sobie niezależnych i mających różne priorytety i możliwości organizacyjno-techniczne wymaga bardzo wysokiego poziomu współdziałania między instytucjami; o Dość istotną kwestią jest również brak jednoznacznie zdefiniowanego sposobu implementacji, zakresu tematycznego, czasowego i szczegółowości danych jakie powinny zasilać INSPIRE. W szczególności dotyczy to tematów środowiskowych z aneksu III. W wielu miejscach wytyczne techniczne nie zostały do końca dopracowane i w momencie, kiedy dochodzi do podjęcia wysiłków w kierunku publikacji konkretnego zbioru danych okazuje się, że implementacja ich wymagań jest bardzo trudna lub wręcz niemożliwa np. usługa przeglądania dla danych obserwacyjno-pomiarowych; o W wielu przypadkach dostępne rozwiązania technologiczne nie pozwalają na ich implementację m.in. z powodów niezachowania zgodności z wymaganiami INSPIRE. Konieczne jest np. sztuczne przekształcanie i dzielenie źródłowych zbiorów danych, aby spełnić kwestie wydajnościowe. Dotyczy to zwłaszcza usług pobierania dla dużych zbiorów danych. • GUS udostępnia dane na Portalu Geostatystycznym (http://geo.stat.gov.pl) nieodpłatnie dla wszystkich użytkowników. W związku z zakończeniem projektu „Przestrzenne Dane Statystyczne w Systemie Informacyjnym Państwa (PDS)”, w którym jednym z zadań do realizacji w ramach tego projektu była modernizacja zbiorów i usług danych przestrzennych INSPIRE, w 2022 r. w Portalu Geostatystycznym GUS opublikował nowe zbiory i usługi dla ww. tematów oraz nowy katalog metadanych. Zbiory i usługi dostępne są pod adresem (https://portal.geo.stat.gov.pl/pl/inspire/). Kolejnym etapem prac była aktualizacja adresów w „Ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych”. W dniu 28 listopada 2022 r. przekazano pismem do GUGiK informację o nowych adresach zbiorów i usług danych przestrzennych INSPIRE zmodernizowanych w ramach projektu PDS:

  1. Usługa wyszukiwania – usługa katalogowa CSW pozwalająca na wyszukiwanie metadanych opisujących usługi i zbiory danych przestrzennych opublikowane w Portalu Geostatystycznym: https://geo.stat.gov.pl/geonetwork/srv/pol/csw Katalog metadanych GUS jest sfederowany z krajowym katalogiem metadanych w Geoportalu – metadane zbiorów i usług danych przestrzennych udostępnianych przez GUS są na bieżąco (od momentu publikacji) dostępne dla GUGiK.
  2. Usługa przeglądania dla tematów: jednostki statystyczne i rozmieszczenie ludności (demografia) – jest to jedna usługa z warstwami dla dwóch tematów (w kolumnach „Usługa przeglądania” i „Usługa pobierania” należy podać ten sam adres): https://geo.stat.gov.pl/wss/wms_inspire/wms Z tej usługi GUGiK może jak w ubiegłych latach udostępnić warstwę rejonów statystycznych i obwodów spisowych w Geoportalu Krajowym.
  3. Usługi pobierania: • dla tematu jednostki statystyczne adres usługi to: https://geo.stat.gov.pl/atom-web/atom/SU • dla tematu rozmieszczenie ludności (demografia) adres usługi to: https://geo.stat.gov.pl/atom-web/atom/PD GUS udostępnia w Portalu Geostatystycznym (https://portal.geo.stat.gov.pl/pl/inspire/) aktualne zbiory danych dla dwóch tematów danych przestrzennych: • jednostki statystyczne: zbiory danych przestrzennych BREC – rejonów statystycznych i obwodów spisowych dla lat 2010-2024. • rozmieszczenie ludności (demografia): zbiór danych o ludności w siatce kilometrowej ze spisów NSP 2011 i 2021 – w podziale na płeć i grupy wiekowe. GUS poinformował GUGiK także o zaktualizowaniu metadanych dla obydwu tematów i możliwości federacji z krajowym katalogiem metadanych katalogu metadanych GUS, który dostępny jest pod adresem: https://geo.stat.gov.pl/geonetwork/srv/pol/csw?SERVICE=CSW&REQUEST=GetCapabilities&VERSION=2.0.2. Szczegóły dotyczące usług zostały opisane na stronie Portalu Geostatystycznego w zakładce INSPIRE (https://portal.geo.stat.gov.pl/pl/inspire/). Następnie w odpowiedzi na pismo w sprawie monitorowania INSPIRE za rok 2022 w dniu 14 grudnia 2022 r. GUS poinformował GUGiK, że zrealizował obowiązek udostępnienia metadanych w wersji 2.0. GUS udostępnił w Portalu Geostatystycznym (https://portal.geo.stat.gov.pl/pl/inspire/) aktualne zbiory danych dla dwóch tematów danych przestrzennych: • jednostki statystyczne: zbiór danych przestrzennych BREC – rejonów statystycznych i obwodów spisowych wg stanu na 01.01.2023 r. • rozmieszczenie ludności (demografia): zbiór danych o rezydentach w siatce kilometrowej – NSP 2021 – w podziale na płeć i grupy wiekowe. W odpowiedzi na pismo w sprawie monitorowania INSPIRE za rok 2023 w dniu 4 grudnia 2023 r. GUS poinformował GUGiK, że zrealizował obowiązek udostępnienia metadanych. W odpowiedzi na pismo w sprawie monitorowania INSPIRE za rok 2024 w dniu 13 grudnia 2024 r. GUS poinformował GUGiK, że zrealizował obowiązek udostępnienia metadanych i usług. • Koszty udostępniania danych przestrzennych PGW WP zostały określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej z dnia 10 września 2020 r. w sprawie zakresu informacji z systemu informacyjnego gospodarowania wodami podlegających udostępnianiu na warunkach określonych w art. 333 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne, sposobu ich udostępniania i ponownego wykorzystania oraz wysokości opłat za ich przygotowanie i udostępnianie (Dz. U. 2020, poz. 1657). • W ramach prowadzonej przez Komisję Europejską biblioteki dobrych praktyk GUGiK zgłosił propozycję dwóch dobrych praktyk: o Making spatial data downloadable via WMS services zwiększającą użyteczność europejskiej infrastruktury danych przestrzennych poprzez umożliwienia użytkownikom pobierania danych przestrzennych za pomocą dużo bardziej powszechnych i prostych w użyciu usług przeglądania. o OGC compliant INSPIRE Coverage data and service implementation zmniejszającą złożoność europejskiej infrastruktury danych przestrzennych poprzez udostępnianie wielu usług przeglądania poprzez pojedyncze punkty dostępu. • W 2021 roku Komisja Europejska na swojej stronie GitHub opublikowała propozycje dobrych praktyk Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii z zakresu budowy Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Propozycje dotyczą: o Budowy pojedynczych punktów dostępu do wielu rozproszonych usług lokalnych https://github.com/INSPIRE-MIF/gp-single-access-point o Usług przeglądania WMS pozwalających na pobieranie danych https://github.com/INSPIRE-MIF/gp-data-download-wms • Główny Urząd Geodezji i Kartografii został nagrodzony prestiżową nagrodą „Geospatial World Innovation Award 2021”. Nagrodę przyznano w kategorii „Spatial Data Infrastructure” za ułatwienie dostępu do oficjalnych danych przestrzennych z wykorzystaniem serwisu www.geoportal.gov.pl oraz za uwolnienie znacznej części danych przestrzennych sprzyjające ich popularyzacji w społeczeństwie i zwiększeniu poziomu wykorzystania. • W celu wymiany wiedzy, doświadczenia a także danych geodezyjnych GGK współpracuje na mocy podpisanych porozumień z wyspecjalizowanymi w dziedzinie geodezji i kartografii organizacjami międzynarodowymi, regionalnymi oraz organami, w szczególności z: Uniwersytetem Rolniczym, Politechniką Gdańską oraz Biurem Hydrograficznym Marynarki Wojennej, Państwową Służbą Geodezji, Kartografii i Katastru Ukrainy/Państwowym Przedsiębiorstwem «Zakarpatgeodezcentre», Centralnym Portem Komunikacyjnym, Instytutem Geodezji i Kartografii • Ponadto 4 stycznia 2022 r. został podpisany list intencyjny dotyczący współpracy z Ministrem Cyfryzacji (Kancelaria Prezesa Rady Ministrów), w zakresie realizacji projektu pn. „SMART GEOPORTAL SERVICE” - Zapewnienie dostępności oraz zwiększenie możliwości wykorzystania przez obywateli i przedsiębiorców innowacyjnych e-usług i danych Infrastruktury Informacji Przestrzennej.” • GGK inicjował również prace naukowe i badawczo-rozwojowe w zakresie zastosowania metod informatycznych w dziedzinie geodezji i kartografii, zapewniając tym samym wysoką jakość danych przestrzennych IIP oraz wykorzystanie najnowszych technologii. M.in. w 2022 r. GGK zgłosił propozycję projektu badawczego do NCBiR w ramach programu INFOSTRATEG pt. „Automatyczna detekcja obiektów topograficznych”, która jako jedyna ze zgłoszonych przez różne instytucje propozycji została wybrana do realizacji https://www.gov.pl/web/ncbr/v-konkurs-infostrateg-na-projekty-zamawiane

Costs and Benefits

• Koszty są trudne do oszacowania. Trudno jest również oddzielić koszty, które są ściśle związane z wdrażaniem INSPIRE od bardziej ogólnych kosztów infrastruktury. Szacunkowe koszty poniesione przez organy wiodące koordynujące wdrażanie dyrektywy INSPIRE (w tym opracowanie krajowego geoportalu, budowanie wydajności, infrastruktura, zasoby ludzkie, harmonizacja danych, badania, konferencje) mieszczą się w zakresie 90 000 000 PLN w latach 2013-2015. W latach 2016-2020 resort klimatu i środowiska wydał około 8,7 mln PLN. W 2021 roku Ministerstwo Klimatu i Środowiska poniosło koszty w wysokości około 327 000 zł, w 2022 r. około 228 000 zł, w 2023 około 245 000 zł, natomiast w roku 2024 około 272 000 zł. PIG-PIB w 2022 r. poniósł koszty w wysokości 1 785 000 zł, w 2023 roku w wysokości około 500 000 zł, a w 2024 roku w wysokości około 400 000 zł. • Ważnym elementem rozwoju krajowej infrastruktury informacji przestrzennej jest podnoszenie świadomości i poziomu wiedzy i w tym zakresie organy administracji podejmowały również szereg działań realizując różnorakie projekty szkoleniowe takie jak np. działania Głównego Geodety Kraju: o Podnoszenie kompetencji cyfrowych e-administracji – programy szkoleniowe i publikacje dla użytkowników infrastruktury informacji przestrzennej etap I (PO WER, grudzień 2016 – marzec 2018, wartość 1,23 mln PLN). Opracowano i wydano publikację „Geoinformacja zmienia nasz świat” oraz przygotowano dwa programy szkoleniowe dla szkolenia ramowego i szkolenia specjalistycznego. o Akcja Geoinformacja – szkolenia specjalistyczne dla pracowników jednostek samorządowych i służby geodezyjnej i kartograficznej (PO WER, styczeń 2018 – grudzień 2018, wartość: 1,5 mln PLN), które pozwoliły przeszkolić 600 użytkowników IIP - pracowników JST oraz służby geodezyjnej i kartograficznej na podstawie przygotowanych w etapie I programów szkoleniowych. [Wartość dodana UE]. o Rozpoczęte zostały szkolenia dotyczące wykorzystania serwisu geoportal.gov.pl dla wszystkich ministerstw oraz urzędów centralnych i przeszkolono już ok. 600 osób. o Podnoszenie kompetencji cyfrowych e-administracji - działania edukacyjno-szkoleniowe dla użytkowników IIP - etap II (PO WER, listopad 2018 – sierpień 2021, wartość 918 tys. PLN). Opracowano i wydano publikację „Praktyczne aspekty Infrastruktury Danych Przestrzennych w Polsce”, przygotowano programy edukacyjno-szkoleniowe, które pozwoliły przeszkolić do końca marca 2021 ponad 1000 pracowników administracji publicznej reprezentujących 302 jednostki administracji publicznej. W ramach projektu została również opracowana publikacja dotycząca praktycznego wykorzystania IIP. W 2021 roku wydano „Praktyczne aspekty Infrastruktury Danych Przestrzennych w Polsce-część II”. o W ramach projektu współpracy bliźniaczej dla Mołdawii: „Improving Spatial Data Services in the Republic of Moldova following EU standards”, który był realizowany przez konsorcjum: Chorwacja, Holandia oraz Polska, w 2021 r. przeszkolonych zostało ponad 100 osób z administracji publicznej i sektora prywatnego Mołdawii. o W 2022 r. przeprowadzono w GUGiK szkolenie dot. wykorzystania danych fotogrametrycznych Łącznie w 2022 roku przeszkolono ok. 80 osób z administracji publicznej i przedsiębiorców oraz kontynuowano szkolenia z wykorzystania danych i funkcjonalności serwisu geoportal.gov.pl, w ramach którego przeszkolono 1378 osób z administracji publicznej. o GUGiK w 2022 r. i w 2023 r. współpracował z EuroGeographics w ramach grupy ekspertów INSPIRE Knowledge Exchange Network gdzie popularyzowane były dobre praktyki związane z wdrożeniem INSPIRE w poszczególnych krajach członkowskich.
o W 2024 w GUGIK przeszkolił z opensourcowego oprogramowania QGIS przedstawicieli ministerstw i urzędów centralnych. Ponadto przedstawiciele GUGiK, uczestniczyli w misji ekspertów TAIEX z zakresu baz danych przestrzennych i otwartych danych. Szkolenie odbyło się w Mołdawii wzięli w nim udział przedstawiciele mołdawskich instytucji: Agencji Geodezji Map i Katastru, Instytutu Geodezji i Katastru oraz Instytutu Nieruchomości. Podczas szkolenia prelegenci z GUGiK przybliżyli wiedzę z zakresu integracji danych na poziomie unijnym i krajowym, geoportalu INSPIRE, podstaw harmonizacji, a także języka SQL i tworzenia baz danych.

• W większości organów wiodących zidentyfikowano głównie korzyści polegające na zwiększonym wykorzystaniu danych przestrzennych poprzez ich udostępnienie i oszczędności w zarządzaniu informacjami poprzez lepszą integrację danych, lepsze struktury organizacyjne i interoperacyjne architektury IT [Efektywność]. Lepsza współpraca i koordynacja wzmacniają świadomość i wykorzystanie informacji przestrzennych na różnych szczeblach administracji oraz przez społeczeństwo. • Rejestr zabytków jest przykładem przypadku użycia, który przynosi korzyści także obywatelom i przedsiębiorstwom. Dostępność danych zgromadzonych w rejestrze zabytków w formie cyfrowej obniża koszty dostępu do danych o zabytkach i prawdopodobnie znacząco poprawi i zmniejszy wysiłek przygotowania analiz i dokumentów planistycznych niezbędnych w procesie planowania przestrzennego. Dane przestrzenne o zabytkach są wykorzystywane, m.in. do tworzenia planów zagospodarowania przestrzennego oraz przy planowaniu dużych inwestycji infrastrukturalnych, takich jak autostrady, koleje, gazociągi, elektryczne sieci przesyłowe, elektrownie, czy lotniska. Dostępne dane o dziedzictwie kulturowym można wykorzystać do dalszego rozwoju turystyki.